نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2 کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع) ، مشهد، ایران*(مسؤول مکاتبات).
3 کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)، مشهد، ایران
چکیده
کلیدواژهها
فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 38، پاییز 95
ارزیابی مشارکت شهرداری در ارتقای شاخصهای اقتصادی مسکن شهری از نظر شهروندان
(نمونه موردی منطقه2 شهر شیراز)
محمد تقی رضویان[1]
محمد علی خانی زاده [2]*
علی دلیر[3]
چکیده
مشارکت شهرداری همواره موضوع دامنهداری در حوزه برنامهریزی بوده و به همین دلیل برنامهریزان شهری تلاش کردهاند در تصمیم گیریهای شهری، از نظر شهروندان آگاه شده و با همکاری آنان، برنامهریزی خود را عملی کنند.
این مقاله با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روشهای کتابخانهای و میدانی، به دنبال ارزیابی مشارکت شهرداری منطقهی2 شهر شیراز در ارتقای شاخص اقتصادی مسکن شهری است.
ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه و با استفاده از طیف لیکرت به دنبال آزمون فرض فرضیات تحقیق است به این طریق که در ابتدا تمامی دادههای پرسشنامه به محیط نرم افزاری spss برده شد. روایی این تحقیق از طریق آلفای کرونباخ ارزش عددی 839/0 محاسبه شد، تعداد پرسشنامه ها از طرق فرمول کوکران و با ضریب خطای 5 درصد برابر 140 عددمیباشد (تعداد پرسشنامه ها از طریق فرمول مذکور 384 عدد اما بنابر نظر اساتید تعداد 140 عدد ملاک عمل قرار گرفت) و پس از تعیین نرمال و غیر نرمال بودن دادهها از آزمونهای نیکویی برازش بهترین روش برای اندازهگیری فرضیات آزمون t تک نمونهی و آزمون کندال سی استفاده شده است.
نتایج تحقیق از طریق آزمون کندال سی نشان دادکه بین جنسیت و شدت و ضعف رضایت آنان از عملکرد مشارکتی شهرداری در پروژههای مسکن ارتباط معناداری وجود دارد که با احتمال 95 درصد میتوان ادعا کرد که بین جنسیت و رضایت از عملکرد شـهرداری همبستگی ضعیف اما معنیداری وجود دارد. فرض دوم این تحقیق نیز درآزمون t تک نمونهای بیانگر این مهم است که با احتمال 95 درصد میتوان ادعا نمود که این میزان مشارکت از نظر افراد تحت نمونه کمتر از 50 درصد است.
کلمات کلیدی: مشارکت شهرداری، شاخص اقتصادی مسکن، منطقه 2 شهرداری شیراز.
مقدمه
انسان موجودی است که همواره به صورت جمعی زندگی و نیازهای خود را به وسیله دیگران و به مدد آنان رفع کرده است. اینکه چه انسانیمتمایل به زندگی اجتماعی است و چرا بر اثر عوامل بیرونی به این حالت سوق داده شده است، برای اینکه این گرایش به تحقق بپوندد، آموختنِ اجتماعیزیستن و مشـارکت در امور جامعـه برای او لازم و ضـروری است. در دوره قرون وسطی، مسیحی نقش شهروندی، اهمیت خود را از دست داد بهطوری که با شکلگیری فراماسیون فئودالیزم، رعیت به جای شهروند، جلوهگر شد و نظام شهروندی جای خود را به ارباب رعیـتی داده و شـهروندی دولـت شهـر و جامعه سیاسی جای خود را به بندگی کلیسا و پاپ و نیز رعیت پادشاه، لرد، سینیور، و والسالها داد(1). در دوره رنسانس (سده 15 م) مشارکت مدیریت شهری، اصولا با ظهور تفکرات فلسفه سیاسـی و پیچیدهتر شدن نظام، روابط مفهوم جدیدی پیدا میکند، در این دوره، تامین حقوق شهروندی و مشارکت به مثابه تجلی سیاسی، ماهیت انسان نبود، بلکه واکنشی در برابر سیستمهای حکومتی بود(2).
بنابراین میتوان گفت که مشارکت مدیریت شهری از سال 1950، موضوع دامنهداری در حوزه برنامهریزی بوده و به همین دلیل برنامهریزان شهری تلاش کردهاند در تصمیم گیریهای شهری، از نظر شهـروندان آگاه شده و با همـکاری آنان، برنـامهریزی خود را عملی کنند؛ چراکه آنان معتقد بودند، مشارکت شهروندان مسؤولیتپذیر بار آورده و به فرایندهای تصمیمگیری مشروعیت میبخشد یعنی حمایت عمومی از تصمیمگیریهای اتخاذی از سوی مسؤولان، سبب میشود مسؤولان امر، برنامه خود را به راحتی عملی کنند (3).
در ایران در سالهای اخیر به نحوه فزایندهای سخن از مشارکت شهـرداری در تمـامی امور مطـرح بوده اسـت. این مشـارکت به شکل نامعمول و نامطلوب در حوزه شهرسازی، منالجمله مسکن شهری ظهور یافته است به طوری که میتوان گفت در مشارکتی که اکنون در حوزه شهرسازی مطرح است، مفهوم مشـارکت قلـب ماهیت شده است و هسته مرکزی آن نیز قدرت یافتن شهروندان و تاثیر گذاری آنها بر طرحهای شهری باشد (4). در چند دهه گذشته تمرکز روز افزون جمعیت در شهـرها، کشـور را با مشـکلات بسیاری، از جمـله تأمـین مسکن مناسب رو به رو کرده و به تبع آن، ناپایداری در شهرها و مناطق اطراف را نیز درپی داشته؛ مقوله مسکن، گسترده و پیچیده است و ابعاد گوناگونی دارد و نمیتوان تعریف واحدی از آن کرد(5). علیرغم اینکه تاکنون تحقیقات و مطالعات فراوانی در ایـران در ابعـاد مختلف مسـکن صـورت گرفـته، اما شـاید به ارزیابی مشارکت شهرداری در شاخص های مسـکن شهری بهطور جامع، کمتر پرداخته شده باشد.
اکنون در کلان شهرهای کشورمان از جمله شیراز شاهد افزایش نیـازهای شهری، مهـاجرت، مشکلات زیست محیطی و شهری و .. در ابعاد گسترده هستیم. علیرغم اینکه تاکنون تحقیقات و مطالعات فراوان در ایران در ابعاد مختلف مسکن شهری صورت گرفته است اما شاید شاخصی با ارزیابی مشارکت شهرداری در جهت ارتقای شاخص اقتصادی مسکن شهری بهطور جـامع کمتر پرداخته شود. هدف اصلی این تحقیق بررسی و ارزیابی مشارکت شهرداری منطقه 2 شهر شیراز در جهت ارتقای شاخص اقتصادی مسکن و استفاده در جهت انعطافـپذیری و پویایی و اصلاحپذیری مسکن شهری با هدف روشن شدن جـایگاه و نقش شهرداری در برنامهریزی مسکن شهری که منجر به رویـکرد همکاری و تشـریک مسـاعی بین دولت، بخـش خصـوصـی و جـامعه مدنـی شـود و همچـنین تأکـید بر مشارکت برای اداره بهتر برنامه مسکن شهری می شود.
بیانمسأله
با توجـه به گستـرش شهرنشـینی در سـالهای اخیر و مهاجرت بیرویه روستا به شهر و نیز از شهـرهای کوچـک به شهـرهای بزرگ لزوم برنامهریزی مسکن برای شهرها محروز میشـود. مدیرت شهـری امـروزی در شـهرهای بزرگ دیگر قادر نخواهد بود با روش سنتی و معمول گذشته این مشکلات را حل کرده و در ارایه خدمات یکسویه موفقیتی بدست آورد. آنچراکه امروزه توسعه و بهرهوری خدمات شهری را تضمین میکند. مشارکت شهروندان در فعالیت شهری است (6).
مشـارکت شهرداری در امـور شهـری بیش از بیش بهعنـوان یک راهکار کارگشا و مددرسان نهادها و سازمانهای اجتماعی در جهت به حداکثر رساندن کارایی و اثربخشی مورد توجه و نظـر برنامـهریـزان شـهر قـرار گـرفته اسـت. این پتانسیل باعث گردیدکه متخصصان توسعه، کنترل شهری را عالیترین سطح و نوع مشارکت تشخیص بدهد. در چنین مشارکتی، مردم میتوانند در تصمیمگیـریهایی که زندگـی روزانه آنها را تحت تأثیر قرار میدهد، دخالت و همکاری کنند، با این ویژگی حکومت (شهرداری) و شوراءها نمونههای واقعی از این نوع مشارکت هستند (7).
شهر شیراز در گذشته از ساختار و جمعیت موزونی برخوردار بوده، اما در چنـد دهه اخیر با افـزایش جمعیـت و مـهاجرت به این شهر و گسترش شهرنشینی و افزایش قیمت مسکن و زمین شهری نیاز است بخش مسکن، به طور خاص مورد توجه مسؤولین قرار گیرد. منطقه 2، یکی از مناطق 10 گانه شهرداری شیراز میباشد که در جنـوب و غـرب بافـت تـاریخی قرار گرفتـه اسـت. مهاجرپذیـری منطقه و ناهمـگون بودن بافت اجتماعی، توزیع نامناسب جمعیت در پهنه مناطق، فرسودگی شدید کالبدی در بخش متعددی از منطقه و وجود اراضی خالی دارای استعداد جمعیت در شرق، نیاز روز افـزون به مسکن احساس میشود.
اهداف
- ارزیابی و مشارکت شهرداری در افزایش کیفیت شاخص اقتصاد مسکن شهری.
- ارزیابی تأثیر متخصصین در مسکن شهری در افزایش کیفیت یا کاهش قیمت مسکن شهری.
- بررسی ابعاد و مؤلفههای اقتصادی در سطح مسکن شهری.
- ارزیابی نگاه شهروندان از اقدامات و مشارکت شهرداری در پروژه های شهری.
فرضیه های تحقیق
- به نظر میرسد بین جنس پاسخگو و شدت و ضعف رضایت آنان از عملکرد مشارکتی شهرداری در پروژههای مسکن ارتباط معناداری وجود دارد.
- بهنظر میرسد مشارکت شهرداری در ارتقای شاخص اقتصـادی مسکـن شهـری، از نگـاه شهرونـدان منطقـه 2 در حد بالایی(بیش از 50%) بوده است.
پیشینه تحقیق
خادم الحسینی و همکاران (1390) در اداره مردم شهر و مشارکت شهروندان در مدیریت شهری منطقه 5 شهـرداری شهر اصفهان فرایند حاصل پژوهش آنها به این نتیجه دست یافته است که اگر بحث مشارکت در بین نهادها و ارگان مربوطه بوده و هست ولی هنوز معنای مشارکـت و نهادینـه شدن آن در بین مسؤولین و شهروندان بهخصوص در جامعه مورد مطالعه (منطقه 5 شهـرداری اصفهان) خود مشـکلی اسـت که باید مورد توجـه قرار گیرد و راهکارهایی جهت آن ارایه گردد.
شایانی و همکاران (1391) در بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشـارکت شهـرونـدان در مدیرت امور شهری تهران، نتایـج نشان داد که مشارکت شهروندان در مدیرت امور شهر باید داوطلبانه و هدفمند صورت گیرد. برنامهریزان شهری نخست باید به مشارکت ذهنی و تغییر در باورها و گرایش ها شهروندان تاکید نماید. رفتار مشارکتی در برنامههای شهری نیز باید دو بخش انجام شود. در مرحله اول باید شناخت عوامل اثر گذر در مشارکت شهروندان مورد توجه قرار گیرد و در مرحله حفظ مشارکت در طرح ها و برنامه است که اجرا شده است.
علیزاده اقدام (1392) در مقاله نهادهای شهری و مشارکت شهـرونـدان در اداره امـور شهـر اصفـهان بر اسـاس نتـایـج این پژوهش رابطه معناداری بین اعتماد نهادی و رضایتمندی اجتماعی با مشارکت وجود دارد. در مجموع عملکرد نهادهای شهری بر میزان مشارکت شهروندان در امور شهری تأثیرگذار بوده است. میزان اثرهای تحلیل شده کلی نشان میدهد که متغیرهای مستقل مورد استفاده در این پژوهش 36 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کردهاند.
معرفی محدوده مورد مطالعه
منطقه 2 شهرداری، یکی از مناطق هشت گانه شهرداری شیراز میباشد که در جنوب و غرب بافت تاریخی قرار گرفته است . این منطقـه از شمـال به بافت تاریـخی و مناطـق 3 و 8 و 1 ، از غرب به منطقه یک، از شرق به پایگاه هوایی شیراز و از جنوب به منطقه 5 شهرداری محدود میشود. مساحت آن بالغ بر 1680 هکتار میباشـد و به صـورت خطـی از شمال غربـی به جنوب شرقی حول بافت قدیم شیراز از ناحیه غرب و جنوب کشیدگی دارد.
محدوده منطقه 2 در حال حاضر شامل دو بخش کاملاً متمایز است: یکی محدوده پیرامون بافت تاریخی که دارای سابقه توسعه بیشتر و قدمت بیشتر بوده و بافت میانی شهر شیراز را شامل میشود و دیگری بخش شرقی و جنوب شرقی آن که محصول دهه اخیر است. در صورتی که محدوده پیرامون منطقه تاریخی–فرهنگی شیراز را مرحله اولیه توسعه شهری تلقی کنیم. سایر بخـشهای منطـقه دو حاصل عمل نیـروهای توسعـه شهـری در سـه دهه گذشته و بهویژه دو دهه اخیـر بوده است.
جدول 1: مشخصات کلی منطقه 2 شهرداری ، 1390 |
||||||
مساحت |
درصد |
رتبه از نظر مساحت |
جمعیت |
درصد |
رتبه از نظر جمعیت |
|
منطقه دو |
1،680 |
9 |
4 |
263،134 |
20 |
1 |
کل شهر |
18،622 |
100 |
- |
۱،۴۶۰،۶۶۵ |
100 |
- |
مرز پیـرامون منطقه را شبکـههای شریـانی و اصلی شهر تشکیل داده که ارتباط را با سایر مناطق محقق میسازد. چنانچه پیرامون این منطقه را به مثابه یک چند ضلعی فرض نماییم، شبکهها که همان اضلاع چند ضلعی محسوب میگردند از چهارراه زند به سمت فلکه ستاد یکی از اضلاع شمالی منطقه میباشد که بخشی از خیابان زند است و از فلکه ستاد تا فلکه فرودگاه ضلع غربی منطقه را تشکیل که خیابان مشیر فاطمی و نادر (انقلاب) نام دارد.
مبانی نظری
مشارکت
توسعه مشارکتی در دهه 1950 بروز یافت و کارگزاران اجتماعیای که در اثر نادیده انگاشتن ذینفعان اصلی پروژه و شـکست الگـوهای نخسـتین توسعـه، از دفـاع از راهبـرد بالا به پایین توسعه، ناامید شده بودند، آنرا بهکار گرفتند (8). زیرا برای تحکیم آن، نیاز به برنامهریزی از پایین به بالا و ارتباط بین همه مؤلفههای موجود در این زمینه وجود دارد (9). در فرایند مشارکت باید بر ترکیب کارشناسی فنی، تصمیمسازی سلایق و ارزش های عقلانی و تبادل متقابل استدلالها و اندیشهها تکیه کرد (10).
مشارکت، امروزه یکی از شاخصهای رهبری و بلوغ سازمانی محسـوب میشـود. در مطالعات انجـام شـده در زمیـنه مدیـریت شهری مبـتنی بر اطـلاعات و دانـش جـلب مشـارکت مردمی یکی از پارامترهای اصلی توسعهیافتگی محسوب میشود. با توجه به اصل 44 قانون اساسی و نیز ظرفیتهای موجود این منشور ملی که حوزه اقتصاد مراحل محور تعاونی درنظر گرفته است، بهرهگیری از مشارکـت مردم با توزیع و واگذاری فعال، تنها به بخش خصوصی و مردم (از طریق سازو کارها مدبرانه قابل پیش بینی موجود) ضمن جلب مشارکت عمومی و کوچک سازی سازمان شهرداری و تأثیرات شگرف آن در مدیریت دولتی، رویکرد محله محوری در قالب شرکتهای تعاونی محلات در سازمان دهی به امور شهرها محقق میشود (11).
در مواجهه بانظریهها و رویکردها، دو رویکرد عمده را میتوان تشـخیـص داد: نگرش خـرد و نگـرش کلان؛ در سطـح خـرد، بر انگیزهها گرایشها و رفتارها تأکید میشود و در سطح کلان، زمینهها، شرایط و عناصر ساختاری مورد توجه قرار میگیرد (12). از این رو مشارکت دارای دو بخش ذهنی و رفتاری است بخش ذهنی، تمایلات و گرایشهای فردی؛ و بخش رفتاری، فعالیت داوطلبانه جمعی را مد نظر قرار میدهد (13).
جیمز گلاس مشارکت اجتماعی را اینگونه تعریف میکند. «مشارکت شهروندان عبارت است از فراهم ساختن فرصتهایی برای شهروندان بهمنظور شرکت در تصمیمات دولتی یا فرایند برنامـهریزی»(14). اوکـلی برای تعریـف مشارکـت، به بیـان سه تفسیر در خصوص مشارکت میپردازد که عبارت از مشارکت بهعنوان سهم داشتن، مشارکت بهعنوان سازماندهی، مشارکت بهعنوان توانمندسازی (15)، بهعبارت دیگر اوکلی و مارسـون، از مشارکـت اجتمـاعی سـه تفسیـر ارایه دادهانـد: 1- شرکت داوطلبانه مردم در برنامه عمومی، 2- برانگیختن احساسات مردم و افزایش درک و توان شهروندان و 3- دخالت در فراینـدهای تصمیمگیـری، اجرا و سهیم شدن عامه مـردم در منافع تفاسیر مطرح شده توسط اوکلی و مارسدن، از لحاظ اهمیـت دادن به مـردم و حقـوق آنان، میتوان در سـه سـطح، (مشارکت پایین) تفسیر اول، (مشارکت متوسط) تقسیر دوم و (مشارکت بالا) تفسیر سوم بیان نمود(16).
رویکرد به مشارکت شهروندی
در دهه اخیر متفکرین و صاحب نظران حوزه اجتماعی مشارکت شهروندان را به سه رویکرد مورد بررسی قرار دادهاند: در نگاه نخسـت، مشـارکـت بهعنـوان رکنی از حیات اجتـماعی و بخـش مهمی از هـویت جامعه انسانی مورد توجه و تحـلیل قرار گرفته است که طبیعتاً این نگاه عمیقترین، موجهترین و والاترین رویکرد به مشارکت را نشان میدهد. این نگاه، مشارکت را در تمام هدف و شیوه مطلوب زندگی اجتماعی مد نظـر قرار میدهـد و آن را یکی از شاخـصهای اجتماعی توسعه یافتگی جوامع می شناسد.
در نگاه دوم، به مشارکت در رابطه با توسعه و دگرگونی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و غیره نگریسته میشـود. در اینجا شاهد حضور رویکرد و ابزاری هستیم که مشارکت شهروندان را ابزار و وسیلهای برای توسعه یا تحول دیگری در جامعه میداند و معتقد است با حضور شهروندان طرح دیدگاهها و خواستههایشان، توسعه کارآمد برای مردم و نیازهای افراد، نزدیکتر میگردد در نتیجه میتوان از تمام توانمندیها و منابع فردی و جمعی استفاده کند بدین ترتیب بسیج شهروندان و منابع جامعه در جهت توسعه ایجاد میشود.
در نگاه سوم که رویکرد فردی به مشارکت است به خصوصیات افراد مشارکت کننده تأکید و توجه میشود انگیزهها، علایق و پاداشها، رفتار شهروندان و عوامل زمینه ساز آن مورد مطالعه قرار میگیـرد. دلایل تمایـل به مشارکت و بی میلی دیگـران به آن، بررسی و ریشهیابی می شود،تا راههای تقویت مشارکت، هموارتر گردد (17).
مسکن
مفهوم مسکن علاوه بر مکان فیزیکی، کل محیط مسکونی را نیز دربر میگیرد کـه شامل همهیخدمات و تسهیلات ضروری موردنیاز برای بهترزیستن خانواده و طرحهای اشتغال، آموزش و بهداشـت افراد است. در واقع، تعریف و مفهـوم عام مسکن یـک واحـد مسـکونی نیسـت؛ بلکـه شامل کل محیط میشود (18). بهعبارت دیگر، مسکن چیزی بیش از یک سـرپناه صرفاً فیزیکی است و شامل همة خـدمات و تسـهیلات عمـومی لازم بـرای بـهزیسـتن انسـان میشود و باید حق تصرف نسـبتاً طـولانی و مطمـئن بـرای اسـتفادهکننـدگان آن فـراهم باشـد(19). مسـکن بـهمثابـه واحـد تسـهیلات فیزیـکی یـا بهعنـوان کـالایی اقتصـادی و پردوام است که نقش اجتماعی یا جمعی نیز دارد(20). و افزون بر اینها مشـتمل بر رفع نیازهای مالی، بهعنوان نمایش وضعیت اقتصادی- اجتماعی افـراد نیـز هست (21). درعین حال، مسکن عامل اصلی جامعه پذیری افراد نسبت به جهان و کالایی عمده و تعیین کننده در سازمان اجتماعی فضا است که در شـکلگیـری هویـت فـردی، روابـط اجتماعی و اهداف جمعی افراد نقش بسیار تعیین کنندهای دارد(22). بنابراین، مسکن دارای ابعاد مختلف مکانی، معماری، کالبدی و فیزیکی، اقتصادی، مالی، روانشناختی و پزشکی است(23). و در بسـیاری از موارد، مهمتـرین عامل تأثیـرگذار برمیزان رضایت فرد از سکونت در محله، مسکن و شرایط محیطی آن است (24).
درواقع مسکن به عنوان محیط مسکونی از دیدگاه مختلف زیر قابل بررسی است (26 و 25).
1. از دیدگاه اجتماعی: انسان موجودی است اجتماعی که یکی از نیازهای آسایش او تشکیل خانواده است و برای حفاظت از کیان خانواده و مشخص شدن چارچوب خانوادگی، نیاز به مسکن مناسب دارد، مسکنی که به عنوان پایگاه نمادین در محله های شهری باشد، خانه هر خانواده نشانگر پایگاه اجتماعی و فرهنگی خانواده می باشد (27 و 28).
1. از دیدگاه روانی: جامعه محیطی استرسزا و صحنه مبارزه و رویارویی فرد با مسایل و مشکلات زندگی است و ارتبـاط فرد با محیط پیرامون خالی از رفتارهای روانی و هیجانات و مشکلات عاطفی نیست، لذا این فشارها باعث پایین آمدن سطح کارآیی فرد، خستگی فکری و مشکلات متعددی میشود که یک مسکن مناسب میتواند محیطی با آرامش فکری فراهم کند که، انسان را از لحاظ روانی آماده فعالیت آینده کند (27).
2. از دیدگاه اقتصادی: مسکن نوعی از سرمایه گذاری با مفهوم اقتصادی بوده و فرصت های شغلی، دوری و نزدیکی مسکن به محـل کار، هزینه رفت و آمد از عوامل اسـاسی اقتصـادی تأثیرگذار بر امر مسکن هستند (28).
شاخص ها و متغیرها
شاخصها مجموعه دادههای مخصوص یا دگرگونشدهای هستند که اطلاعات ضـروری رابرای سیاستگذاران و عموم مردم فراهم میآورند (29). شاخصهـا بـهعنـوان ضمنی، وسیلهای هستند که ارزیابـی پیشـرفتهای آینـده را فراهـم میکنندو مقصد و هدف را بیان میکنند (30). این شاخصها باید بـهگونـهای انتخـابشوند که برای ساکنان محلـی آشـنا باشـند و بتواننـد آنهـا را درک کننـد (31).استفاده از شاخصهای مناسب منجـر بـه تصـمیمگیـری بهتـر و انجـاماقدامات مؤثرتر، ازطریق سادهسازی، شفافسازی و تبدیل انبـوهی از اطـلاعـات بـه اطلاعـات قابل استفـاده بـرای تصمیم گیرندگان میشود (32).
شاخص اقتصادی مسکن
تدوین یک برنامه جامع در بخش مسکن نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن است. شاخصهای مسکن به عنوان شالوده اصلی یک برنامه جامع و ابزاری ضروری برای بیان ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی مسکن، از جایگاه ویژهای در امر برنامهریزی مسکن برخوردار هستند. شاخصهای مسکن نه تنها بهعنوان ابزار توصیفی به بیان وضع موجود مسکن از ابعاد مختلف میپردازد، بلکه ابزار مناسبی نیز برای سنجش معیارها و ضوابط در روند تحول مسکن به شمار میروند. این شاخصها به سیاستگزاران کلان بخش مسکن نیز کمک میکنند تا تصویر روشنتری از شرایط مسکن در گذشته، حال و آینده داشته و سیاستها و راهبردهای متناسبی در آینده اتخاذ نمایند.
اهمیت مسکن در اقتصاد ملی با مطرح شدن آن به عنوان یکی از بخشهای عمده و کلان اقتصاد ملی روشن میشود. در بین تمامی بخـشهای اقتصـادی، اعم از جوامع توسعه یافتـه و یا در حال توسعه، مسکن بزرگترین سرمایهگذاری را بهخ