مقایسه نقش آفرینی مدیران زن و مرد تشکل های زیست محیطی در تحقق اهداف توسعه پایدار (مطالعه موردی استان مرکزی )

مقاله پژوهشی

فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 58، پاییز1400، صص 171-187

مقایسه نقش آفرینی مدیران زن و مرد تشکل های زیست محیطی

در تحقق اهداف توسعه پایدار (مطالعه موردی استان مرکزی)

رؤیا حسن زاده[1]

محمد حسین اسدی داود آبادی ^*[2]

Assadi2001ir@yahoo.com

 علی روشنایی[3]

تاریخ دریافت: 05/04/99                                                                                  تاریخ پذیرش: 08/09/99

چکیده

زمینه و هدف: این تحقیق در حوزه جامعه شناسی محیط زیست انجام گرفته است. در مبانی نظری به رابطه میان انسان و طبیعت برای دست یابی به توسعه پایدار پرداخته شده و صاحب نظران جامعه شناسی اندیشه های خود را بیان داشته اند. هدف از انجام تحقیق مقایسه نقش آفرینی مدیران زن و مرد تشکل های زیست محیطی در تحقق اهداف توسعه پایدار بوده است.

روش بررسی: این مطالعه به لحاظ جمع آوری داده ها توصیفی پیمایشی محسوب می شود. در این راستا تعداد 91 نفر از مدیران فعال در عرصه های زیست محیطی استان مرکزی در سال 1399 به پرسشنامه های تحقیق پاسخ دادند. روش تحلیل داده ها بهره گیری از آمار توصیفی ، آزمون t با دو گروه مستقل بوده است که از طریق نرم افزار spss انجام گرفت.

یافته ها: مدیران زن تشکل های زیست محیطی در عرصه های، پایدار نمودن شهرها، مبارزه با تغییرات آب و هوایی، انرژی ارزان، و توانمندسازی زنان نسبت به گروه مردان برتری داشته اند ولی در موارد حفاظت از زیست بوم ها، حفاظت از دریاها، تضمین الگوی  مصرف و بهره برداری بهینه از آب و فاضلاب با گروه مردان برابری نموده اند. در ضمن در این مطالعه تعداد مدیران زن یک دوم مردان بوده است. بنابراین گروه زنان موفق تر از مردان در تحقق اهداف توسعه پایدار عمل کرده بودند.

بحث و نتیجه گیری: جامعه انسانی و جهان طبیعی در رویارویی اقتصادی با یکدیگر قرار دارند، از آنجا که محیط زیست یک برساخت اجتماعی است. حل و فصل مسائل زیست محیطی و تحقق اهداف توسعه پایدار زیست محیطی از طریق تلاش جمعی با مشارکت زنان و مردان امکان پذیر می گردد. غلبه بر بحران های زیست محیطی و استفاده بهینه از منابع طبیعی از طریق بازسازی فرایندهای تولید و مصرف با انگیزه های زیست محیطی ممکن می گردد. محیط زیست گرایی تحت دو نوع ارزش بقا و ارزش فرامادی شکل می­گیرد؛ و ارزش فرامادی در مفاهیمی چون حفاظت از محیط زیست، کیفیت زندگی، رفتار اخلاقی زیست محیطی بروز و ظهور دارد. توسعه پایدار نیز در گرو پرداختن به ارزش های فرامادی است. در قلمرو تحقیق مشاهده گردید به ارزش های مادی بیش از ارزش های فرامادی توجه شده است.

واژه های کلیدی: توسعه پایدار، تشکل های زیست محیطی، اهداف زیست محیطی

Human and Environment, No. 58, Autumn 2021, pp. 171-187

Comparing the Role of Male and Female Managers of Environmental Organizations in Achieving the Goals of Sustainable Development: (Case study of Markazi Province)

Roya Hassanzadeh^[4]

Mohammad Hossein Asadi  Davoodabadi *^[5]

Assadi2001ir@yahoo.com

Ali Roshanaei^[6]

Abstract

Background and Purpose: This research has been done in the field of environmental sociology. Theoretically, the relationship between man and nature to achieve sustainable development is addressed and experts of sociology have expressed their thoughts. This research aimed to compare the role of male and female managers of environmental organizations in achieving the goals of sustainable development.

Material and Methodology: This study is a descriptive survey in terms of data collection. 91 active managers in environmental fields of Markazi province in 2020 answered the research questionnaires. Data were analyzed using descriptive statistics, t-test with two independent groups. SPSS software was used for this purpose.

Results: Female managers of environmental organizations have excelled over men in the areas of urban sustainability, climate change, cheap energy, and women's empowerment but in cases of protection of ecosystems, protection of the seas, ensuring the pattern of consumption and optimal utilization of water and wastewater, they are equal to the group of men. Meanwhile, in this study, the number of female managers was one-half that of men. Thus, the group of women were more successful than men in achieving the goals of sustainable development.

Discussion and Conclusion: Human society and the natural world are in economic confrontation with each other because the environment is a social construct. Resolving environmental issues and achieving the goals of sustainable environmental development is possible through collective efforts with the participation of men and women. By reconstructing production and consumption processes with environmental motivations, environmental crises and the optimal use of natural resources can be overcome. Environmentalism is formed under two types of survival value and metamaterial value and metamaterial value manifests itself in concepts such as environmental protection, quality of life, and environmental moral behavior. Sustainable development also depends on addressing transcendental values. In the field of research, it was observed that material values ​​have been paid more attention than metamaterial values.

Keywords: Sustainable Development, Environmental Organizations, Environmental Goals

زمینه و هدف

مبانی نظری این تحقیق را دستگاه نظری جامعه شناسان با گرایش محیط زیست تشکیل داده است. صاحب نظران در مکاتب جامعه شناسی در مورد محیط زیست و رابطه آن با انسان و توسعه پایدار بدین شرح اظهار نظر کرده اند. جامعه شناسان کلاسیک از جمله کارل ماکس معتقد بوده است. جامعه استانی و جهان طبیعی در رویارویی اقتصادی با یکدیگر قرار دارند. انسان از طریق کارجمعی محیط زیست را دگرگون می کند محدودیت های طبیعی مانعی برای توسعه و بهره برداری از طبیعت نمی باشد[1]. ساختارگرایان همچون جات هانیگان  بر این باورند که مشکلات زیست محیطی  حقیقی هستند. برخی از آنها ساختار اجتماعی مربوط است و برخی دیگر به موقعیت جامعه بستگی دارد[2]. پارسونز از جمله کارکردگرایانی است که معتقد است: کارکردهای محیط زیست زمانی دچار اختلال می گردند که انسان در بهره برداری از محیط زیست به افراط و تفریط مبادرت نماید. به همین دلیل اصلاح رفتار زیست محیطی انسان راه گشای حفظ محیط زیست است[3]. تضادگرایان مانند اشتاین برگ بر این باورند که: برای حفظ منابع زیست محیطی ضرورت ایجاد تعادل میان دستورالعمل های سیاسی حاکمان و ایفای نقش تسهیل کنندگان انباشت سرمایه، اجتناب ناپذیر است و کشمکش بین چرخه ای تولید و تقاضای مصرف در حفظ محیط زیست تأثیرگذار است[4].

آیزن از جمله کنش­گرایانی است که می گوید کنش انسانی در طبیعت مرهون قصد و نیت او در بهره برداری از منابع طبیعی است. هر چه این قصد و نیت هنجار مدار، تعادل و عقلانی باشد آسیب به محیط زیست کمتر می گردد[5]. تلفیق گرایان از جمله اینگلهارت می گوید: محیط زیست گرایی افراد تحت دونوع ارزشی بقا ارزش فرامادی شکل می­گیرد. ارزش بقا به رفتار تأمین نیاز فیزیولوژیک می انجامد و ارزش فرامادی به رفتار فرازیستی از جمله حفاظت از محیط زیست می انجامد[6]. وانداشیوا پیرو مکتب اکوفمنیسم بر رابطه عملی و تجربی میان زن و طبیعت تأکید دارد و دغدغه مندی زنان در مورد طبیعت و محیط زیست را نسبت به مردان ترجیح می دهد [7].

اسپارگان و مول معتقد بوده­اند: امکان غلبه بر بحران­های زیست محیطی بدون ترک مسیر نوسازی اکولوژیکی وجود دارد تا به توسعه پایدار بیانجامد. در این راستا بر بازسازی فرایندهای تولید و مصرف با انگیزه زیست محیطی تمرکز می شود[8].

در این نظریه ها محیط زیست­گرایی محوریتی داشته زیرا مستقیماً حیات بشری را تحت تأثیر قرار می دهد. نسل امروز و فردا بدون توجه به مسائل زیست محیطی و حفاظت از محیط زیست و استفاده بهینه از منابع موجود نمی تواند به اهداف توسعه پایدار دست یابد . بر همین اساس فعالان در این عرصه از جمله تشکل های زیست محیطی نقشی تعیین کننده خواهند داشت.

این تحقیق در نظر دارد فرایند شکل‌گیری تشکل‌های زیست‌محیطی در استان مرکزی را در راستای واقعیت بخشیدن به هدف‌های توسعه پایدار مورد مطالعه قرار دهد. ازآنجا که دست‌یابی به اهداف توسعه پایدار در سطح ملی بدون مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد امکان پذیر نبوده است، در سال‌های گذشته زمینه‌ی تأسیس تشکل­های زیست‌محیطی فراهم گردیده است. از طرفی ارزیابی عملکرد و موفقیت اجتماعی مدیریت زنان و مردان در تشکل‌های زیست‌محیطی می­تواند یافته‌های کاربردی را در اختیار فعالان و ناظران آن‌ها قرار دهد. بنابراین مقایسه عملکرد مدیران زن و مرد چه به لحاظ ضرورت­های سازمانی  و چه به لحاظ رویکرد جنسیتی مورد بررسی قرار می­گیرد. اهداف توسعه پایدار: مجموعه مقاصد هفده­گانه­ای هستند که در حیطه‌های زیست‌محیطی­، اجتماعی و اقتصادی تدوین گردیده، در یک اجماع بین المللی از طریق سازمان ملل متحدد اختیار کشورها قرار داده شده است[9]. تشکل‌های زیست‌محیطی : عبارتند از سازمان‌های عمومی غیردولتی یا مردم‌نهاد که مستقل از دولت تأسیس شده، در جهت توسعه محیط‌زیست فعالیت دارند. این تشکل‌ها نقش واسط میان مردم و دولت را در عرصه‌های زیست‌محیطی برعهده دارند[10] . شکل‌گیری تشکل‌های زیست‌محیطی: عبارت است از فرایند درخواست صدور مجوز برای تأسیس یک تشکل زیست‌محیطی که به موجب قوانین و مقررات جاری در جمهوری اسلامی ایران توسط دستگاه های دولتی صادر می‌گردد و متقاضی می‌تواند به فعالیت رسمی خود بپردازد[11] موفقیت اجتماعی مدیران: عبارت است از میزان دست‌یابی مدیران تشکل‌ها به شاخص‌های تعریف شده در عرصه­ی زیست‌محیطی که توسط مقامات محلی، ملی و بین‌المللی نظارت­کننده بر تشکل‌های زیست‌محیطی اعمال می‌شود [12].

در تحقیقات انجام گرفته به مطالعه­ی برخی از زوایای  موضوع پرداخته شده بود. از جمله این­که تأسیس تشکل‌های زیست‌محیطی در چارچوب قوانین و مقررات موجود، آیین­نامه­ها و فرایند طولانی کسب مجوز، شکل‌گیری تشکل­های زیست‌محیطی را با کندی مواجه ساخته است [12]. دست‌یابی به اهداف متنوع و گسترده­ای زیست‌محیطی توسعه پایدار نیازمند طراحی برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت است[9]. انسان در مواجهه با طبیعت و رویکردهای زیست‌محیطی متأثر از جهت گیری های جنسیتی بوده است[13]. تحقق اهداف توسعه پایدار به یک چالش رقابتی میان سازمان‌های مردم‌نهاد و دولت‌ها بدل گردیده است.[9]. نقش زنان در دست‌یابی به اهداف توسعه پایدار شهری و روستایی و زیست‌محیطی قابل توجه بوده است[14] . هم اکنون در ایران تعداد 862 تشکل‌های مردم‌نهاد فعالیت دارند که یک چهارم آن­ها انحصاراً در حوزه محیط‌زیست فعالیت دارند و سی درصد مدیران این تشکل‌ها را زنان تشکیل داده اند[15] .

مشارکت زنان درواقعیت بخشیدن به اهداف توسعه پایدار مستلزم توانمندسازی این قشر بوده که نقش پررنگ‌تری را در سطوح محلی و ملی ایفا نمایند[16] .هر چه سواد و تحصیلات زنان افزایش یافته، آگاهی زیست‌محیطی آن‌ها نیز ارتقا یافته، رفتار زیست‌محیطی آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است [17]. دست‌یابی به توسعه پایدار در صورتی امکان‌پذیر است که دولت­ها و تشکل­های مردم‌نهاد زیست‌محیطی به‌صورت هم‌افزا در آن مشارکت نمایند [18].در عملکرد زیست‌محیطی مدیران تشکل‌های مردم‌نهاد انگیزه روانشناحتی مدیران، مسئولیت‌پذیری، خودکارآمدی و رویکرد جنسیتی آن­ها اثرگذار است [19]. تجربه نشان داده است در کشورهای آسیای جنوب شرقی مشارکت هم‌افزای سازمان‌های دولتی و خصوصی توانست در عرصه هایی چون حفاظت از محیط‌زیست ، بهینه‌سازی کشاورزی، تولید پایدار، الگوی مصرف، موفقیت آفرین باشد [20]. اصولاًرفتارهای شهروندی تابعی از توانمندی‌های آنان است. این قاعده در حیطه‌ی زیست‌محیطی نیز تبلور دارد . بنابراین توانمندسازی شهروندان از جمله زنان می‌تواند رفتار زیست‌محیطی آن‌ها را توسعه دهد [21] فشارهای سازمانی و نهادی از قبیل فشار اجباری و هنجاری در مدیریت محیط‌زیست کشور می‌تواند عملکرد زیست محیطی تشکل‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. اگر این فشارها منطبق بر سیستمی جامع، علمی و معتبر باشد، عملکرد سازمانی تشکل‌ها بهبود می‌یابد[22]

این پیشینه نشان می‌دهد مطالعات انجام گرفته اغلب جنبه‌ی توصیفی داشته و به برخی از عوامل مؤثر در تحقق اهداف توسعه پایدار پرداخته شده است. درحالی‌که به تأثیر فرایند شکل‌گیری تشکل‌های زیست محیط بر واقعیت بخشیدن به اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار پرداخته نشده است. همچنین به تأثیر موفقیت اجتماعی مدیران تشکل‌های زیست‌محیطی در تحقق اهداف توسعه پایدار پرداخته نشده است. در پیشینه تحقیق مشاهده گردید، زنان نقش مؤثری در توسعه پایدار داشته‌اند، ولی به مقایسه‌ی عملکرد مدیران زن و مرد تشکل‌های زیست‌محیطی توجه چندانی نشده بود. اصولاً در مطالعات علمی و نظم یافته تحدید و تدقیق موضوع مورد مطالعه ضرورت دارد. در برخی پژوهش‌ها مشاهده گردید به این نکته توجه نشده، اهداف توسعه پایدار را که حداقل در سطح بین‌الملل هفده مورد مشخص دارد، در قالب یک مفهوم کلی مورد بررسی قرار داده بودند. این تحقیق در نظر دارد اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار را در قالب اهداف هشتگانه‌ی موجود در اسناد بین‌المللی و اسناد بالادستی در استان مرکزی مورد بررسی قرار دهد . بنابراین خلاء مطالعاتی مذکور موجب گردید تا موضوع این پژوهش در دستور کار قرار گیرد.

انگیزه پژوهشگر از پرداختن به موضوع در درجه‌ی نخست دست‌یابی به تأثیرگذاری فرایند شکل‌گیری تشکل‌های زیست‌محیطی بر تحقق اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار بوده است که از مسایل اولویت دار اسناد بالادستی از جمله برنامه ششم توسعه بوده است. دیگر این که موفقیت اجتماعی مدیران تشکل‌های زیست‌محیطی را به عنوان یک شاخص در تحقق اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار مورد بررسی قرار دهد. دیگر این که رویکرد جنسیتی مدیران تشکل‌ها به عنوان متغیر تعدیل­گر در نظر گرفته شود و در پایان یافته‌های کاربردی خود را در راستای یک اقدام تسهیل­گرانه در اختیار فعالان در این عرصه قرار دهد.

مفهوم توسعه پایدار اولویت نخست را در اغلب کشورها و نهادهای بین‌المللی به خود اختصاص داده است. در تبیین و تعریف اهداف توسعه پایدار در اسناد بالادستی موارد فراوانی از مفاهیم حیات انسانی،توسعه زیست‌محیطی، منابع طبیعی و حفاظت از زیست کره مورد توجه قرار داشته است. هر یک از کشورها می­کوشند تا به اقتضای استراتژی های ملی خود، ظرفیت­ها و قابلیت­های در اختیار، نیازمندی­ها و شرایط اقلیمی به تحقق اهداف توسعه پایدار از جمله حیطه­ی زیست‌محیطی بپردازند. بنابراین پرداختن به زوایای گوناگون این مفهوم از ضرورت­های اجتناب­ناپذیر دولت‌ها تلقی می‌گردد. اسناد بالادستی و راهبردهای کلان ملی زمینه‌ی تأسیس تشکل‌های غیردولتی از جمله زیست‌محیطی را فراهم آورده و به دلیل تنوع فعالیت ها و تنوع نیازمندی ها و نیز گوناگونی اقلیم­های سرزمینی ایران امکان تأسیس آن­ها فراهم بوده، ورود فعالان در این زمینه ها اجتناب ناپذیر گردیده است [16].

اصولاً هر تشکل و سازمان برای ارزیابی تحقق اهداف سازمانی نیازمند ارزیابی عملکرد در دوره های زمانی است و حتی در این زمینه استانداردهایی طراحی گردیده که مدیران تشکل‌ها و نیز ناظران دولتی آن­ها بتوانند به ارزیابی عملکرد آن­ها بپردازند. از آن­جا که در این تحقیق ارزیابی عملکرد تشکل‌های زیست ‌محیطی در دو گروه مدیران زن و مرد مد نظر قرار داشته است، و یافته‌های آن می‌تواند برای مدیران این تشکل‌ها و ناظران بالادستی آن ها کاربرد داشته باشد، پرداختن به این موضوع ضرورت پیدا کرده است.

هر ساله از طرف سازمان‌های بین‌المللی میزان دست‌یابی کشورها به اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار مورد ارزیابی قرار می گیرد. مقایسه­ی شاخص‌های تحقق یافته­ی اهداف زیست‌محیطی در استان­های مختلف و نیز مقایسه شاخص‌های ملّی با استانداردهای جهانی می‌تواند جهت­گیری­های کلان زیست‌محیطی فعالان آن را تغییر دهد. بنابراین مطالعاتی از این دست می‌تواند در تعیین این جهت گیری ها نقش آفرین باشد. انجام این تحقیق از این دیدگاه نیز ضرورت داشته است.

در اهداف توسعه پایدار زمینه‌هایی چون مدیریت آب و فاضلاب، پایدار نمودن شهرها، تضمین الگوی مصرف و تولید پایدار، مقابله با تغییرات آب و هوایی، حفاظت از دریاها، حفاظت از زیست بوم های خاکی و جنگل­ها، دسترسی به انرژی ارزان و پایدار و کاهش نابرابری های جنسیتی وجود داشته است [23]. به همین دلیل ارزیابی میزان موفقیت دست یابی به این اهداف در دوره های زمانی ضرورت یافته است.

چنین به نظر می‌رسد که مجوزهای صادر شده برای تأسیس تشکل‌های زیست‌محیطی و نیز جهت گیری­های مدیران زن و مرد در هر یک از زمینه‌های مذکور می­بایست از توزیع منطقی برخوردار بوده باشد. در این تحقیق از آن جایی که به ارزیابی عملکرد و موفقیت‌های مدیران نیز پرداخته می‌شود، انجام چنین مطالعه­ای از این منظر ضرورت داشته است. یکی از پارامترهای معمول و رایج در جامعه برای تشخیص موفقیت­های تشکل‌های مردمی ، ارزیابی‌ موفقیت­های آنها است. مدیران سمن­ها در مناسبات اجتماعی خود در طول فعالیت‌های­شان به دریافت بازخوردهای محلی، ملی و بین‌المللی و حتی زیست ‌محیطی نایل می­شوند. درواقع معیارهای کمّی و کیفی این بازخوردها می‌توانند نشان دهنده­ی موفقیت اجتماعی مدیران سمن‌های زیست‌محیطی باشد [24] در پیشینه تحقیق ارزیابی چنین موفقیت‌هایی مشاهده نگردید و این تحقیق برخی از ملاک­های سنجش خود را برای تشخیص این موفقیت­ها متمرکز ساخته است. بنابراین تعیین میزان موفقیت اجتماعی مدیران زن و مرد ضرورت یافته است.

در پیشینه تحقیق مشاهده گردید به ندرت پژوهشگران تفاوت جنسیتی را در مدیران تشکل‌های مردم‌نهاد بررسی نموده­اند. این تحقیق درصدد برآمد تا جهت­گیری­های جنسیتی مدیران زن و مرد تشکل‌های زیست‌محیطی را در دستور کار خود قرار دهد . یافته‌های این بخش از تحقق می‌تواند مورد استفاده فعالان در این عرصه قرار گیرد. بنابراین انجام این تحقیق از این دیدگاه نیز ضرورت داشته است.

این تحقیق به لحاظ زمانی در سال تحصیلی 1398-1397 انجام گردیده است و به لحاظ مکانی تشکل‌های زیست ‌محیطی فعال در استان مرکزی را بعنوان جامعه­ی تحقیق در نظر گرفته است. به لحاظ محدوده­ی مطالعاتی حوزه زیست محیطی توسعه پایدار مورد توجه بوده و اهداف آن در گزاره های تحقیق لحاظ گردیده است. این تحقیق درصد برآمده است به این سؤالات پاسخ دهد: فرایند شکل‌گیری تشکل‌های زیست‌محیطی مردم‌نهاد چه تأثیری بر تحقق اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار داشته است؟ موفقیت‌های اجتماعی مدیران زیست‌محیطی چه تأثیری بر تحقق اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار داشته است؟ عملکرد زیست‌محیطی مدیریت زنان و مردان در تشکل‌ها چه تفاوتی داشته اند؟

روش  بررسی

این تحقیق به لحاظ هدف یک مطالعه کاربردی محسوب می شود. از نظر جمع آوری داده ها مطالعه ای پیمایشی به شمار می­رود. جامعه آماری را مدیران سمن­های زیست محیطی مستقر در استان مرکزی در سال 1399 تشکیل داده است. این جمعیت به موجب پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست 102 نفر بوده اند. حجم نمونه به موجب جدول نمونه گیری مورگان 91 نفر تعیین گردید. روش نمونه گیری سهمیه ای تصادفی بوده است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده که در آن سازه های فرایند شکل­گیری سمن­های زیست محیطی، موفقیت اجتماعی مدیران سمن ها و تحقق اهداف توسعه پایدار پیش بینی و طراحی شده بود. روایی پرسشنامه از طریق همبستگی و کسب ضریب 76/0 اجرا گردید. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون کرنباخ و کسب ضرایب بالای 70/0 برای کلیه سازه ها و کل پرسشنامه احراز گردید. روش تجزیه و تحلیل داده ها از طریق بهره گیری از شاخص های آمارتوصیفی، آزمون استنباطی t با دو گروه مستقل از طریق نرم افزار spss عملیاتی گردیده است.

یافته ها

فرضیه1. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست­محیطی در دست­یابی به هدف بهره­برداری بهینه و پایدار آب و فاضلاب تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 1- آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف بهره برداری بهینه و پایدار آب و فاضلاب

با توجه به جدول شماره (1) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف بهره­برداری بهینه و پایدار آب و فاضلاب 90/15 و در بین مردان 18/15 می باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان اندکی بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 949/1  و سطح معنی دار 055/0 برابری میانگین دو گروه را پذیرفت (05/0 <sig). لذا بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف بهره برداری بهینه و پایدار آب و فاضلاب تفاوت وجود نداشت و فرضیه رد می شود.

فرضیه2. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف پایدار نمودن شهرها تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 2- آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف پایدار نمودن شهرها

با توجه به جدول شماره (2) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف پایدار نمودن شهرها 67/15 و در بین مردان 88/14 می باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان ارزش کمی بیشتری داشته است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 152/2  و سطح معنی دار 034/0 برابری میانگین دو گروه را رد کرد(05/0 >sig). لذا بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف پایدار نمودن شهرها تفاوت وجود دارد و فرضیه تأیید می ­­شود. درواقع نقش مدیران زن بیشتر از مدیران مرد بوده است.

فرضیه3. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف تضمین الگوی مصرف تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 3- آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف تضمین الگوی مصرف

با توجه به جدول شماره (3) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف تضمین الگوی مصرف 17/13 و در بین مردان 15/13 می باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان در بهینه سازی الگوی مصرف اندکی بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 041/0  و سطح معنی دار 967/0 برابری میانگین دو گروه را پذیرفت (05/0 <sig). بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف تضمین الگوی مصرف تفاوت وجود نداشت و فرضیه رد می شود.

 فرضیه4. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف مبارزه با تغییرات آب و هوایی تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 4- آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف مبارزه با تغییرات آب و هوایی

با توجه به جدول شماره (4) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف مبارزه با تغییرات آب و هوایی 76/17 و در بین مردان 51/16 می باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان در این حوزه بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 059/3  و سطح معنی دار 003/0 برابری میانگین دو گروه را رد کرد(05/0 >sig). بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف مبارزه با تغییرات آب و هوایی تفاوت وجود دارد و فرضیه تأیید می ­­شود. این تایید به نفع مدیریت زنان و برتری آنها نسبت به مدیران مرد بوده است.

فرضیه5. بین­مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از دریاها تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 5- آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از دریاها

با توجه به جدول شماره (5) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از دریاها 23/15 و در بین مردان 52/14 می­باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان اندکی بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 838/1  و سطح معنی دار 069/0 برابری میانگین دو گروه را پذیرفت (05/0 <sig). لذا بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از دریاها تفاوت وجود نداشت و فرضیه رد می شود.

فرضیه6. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از زیست­بوم­ها تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 6-آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از زیست بوم ها

با توجه به جدول شماره (6) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از زیست بوم­ها 40/15 و در بین مردان 70/14 می­باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان در این حوزه اندکی بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 853/1  و سطح معنی دار 067/0 برابری میانگین دو گروه را پذیرفت (05/0 <sig). لذا بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف حفاظت از زیست بوم ها تفاوت وجود نداشت و فرضیه رد می شود.

فرضیه7. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف انرژی ارزان تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 7-آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف انرژی ارزان

با توجه به جدول شماره (7) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف انرژی ارزان 07/15 و در بین مردان 13/14 می باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان دراین حوزه بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 389/2  و سطح معنی دار 019/0 برابری میانگین دو گروه را رد کرد(05/0 >sig). بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف انرژی ارزان تفاوت وجود دارد و فرضیه تأیید می ­­شود.این تایید به نفع مدیران زن و برتری آنها در این حوزه نسبت به مردان بوده است.

فرضیه 8. بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف توانمندسازی زنان تفاوت وجود دارد.

جدول شماره 8- آزمون t مستقل برای مقایسه مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف توانمدسازی زنان

با توجه به جدول شماره (8) ملاحظه می­شود که میانگین مدیریت زنان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف توانمندسازی زنان 46/15 و در بین مردان 41/14 می باشد.به نظر می­رسد مدیریت زنان در این حوزه بیشتر است. با توجه به نابرابر بودن تعداد نمونه در دو گروه زن و مرد فرض برابری واریانس رد شد (05/0>sig). با فرض نابرابری واریانس آزمون t با مقدار 409/2  و سطح معنی دار 012/0 برابری میانگین دو گروه را رد کرد(05/0 >sig). بین مدیریت زنان­و­مردان تشکل­های زیست محیطی در دست­یابی به هدف توانمندسازی زنان تفاوت وجود دارد و فرضیه تأیید می ­­شود. این تایید به نفع زنان و برتری آنها نسبت به مدیران مرد بوده است.

فرضیه9. فرایند شکل­گیری تشکل­های زیست­محیطی در واقعیت
بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار اثرگذار بوده است.

جدول شماره 9- ضرایب همبستگی و درصد تبیین شده توسط مدل رگرسیونی متغیر مستقل شکل گیری تشکل های زیست محیطی

رابطه بین شکل­گیری تشکل­های زیست­محیطی و واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی 694/0 به دست آمده است، با توجه به سطح معنی داری 0001/0 که کوچکتر از 01/0α= می باشد، معنی داری رابطه این دو متغیر پذیرفته می شود به عبارتی بین شکل­گیری تشکل­های زیست­محیطی و واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی رابطه وجود دارد.  با توجه به ضریب تعیین تعدیل یافته، می توان نتیجه گرفت 47 درصد از داده ها توسط مدل رگرسیونی تبیین می شوند. برای بررسی معنادار بودن مدل برازش داده شده از تحلیل واریانس استفاده می شود. که با مقدار 623/82=F و سطح معنی دار  0001/0  می توان نتیجه گرفت مدل رگرسیون برازش داده شده معنادار است.

با توجه به سطح معنی داری بدست آمده( 0001/0 ) می توان نتیجه گرفت مدل رگرسیون برازش داده شده معنادار است و فرایند شکل­گیری تشکل­های زیست­محیطی بر واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار اثرگذار است. ضرایب مدل رگرسیون در جدول 4-38 قابل مشاهده است.

جدول شماره 10- برآورد ضرایب مدل رگرسیونی متغیر مستقل شکل گیری تشکل های زیست محیطی

با توجه به سطح معنی داری برای ضریب رگرسیونی متغیر شکل گیری تشکل های زیست محیطی sig<0.05) ) فرض صفر مبنی بر صفر بودن مقدار این ضریب رد خواهد شد در نتیجه می توان گفت به ازای یک واحد افزایش در  مولفه شکل گیری تشکل های زیست محیطی، واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار به اندازه 694/0 واحد افزایش پیدا خواهد کرد(به دلیل مثبت بودن ضریب رگرسیون)، بنابراین با سطح اطمینان 95% می توان گفت فرایند شکل­گیری تشکل­های زیست­محیطی در واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار اثرگذار بوده است و فرضیه تأیید می شود.

فرضیه10.موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل­های زیست­محیطی در واقعیت بخشیدن به اهداف زیست محیطی توسعه پایدار اثرگذار بوده است.

جدول شماره 11- درصد تبیین شده توسط مدل رگرسیونی متغیر مستقل موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل های زیست محیطی

ضریب همبستگی بین موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل­های زیست­محیطی و واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی 716/0 به دست آمده است ، با توجه به سطح معنی داری 0001/0 که کوچکتر از 01/0α= می باشد، معنی داری رابطه این دو متغیر پذیرفته می شود به عبارتی بین موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل­های زیست­محیطی و واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی رابطه وجود دارد.

با توجه به ضریب تعیین تعدیل یافته می توان نتیجه گرفت 51
درصد از داده ها توسط مدل رگرسیونی تبیین می شوند. برای بررسی معنادار بودن مدل برازش داده شده از تحلیل واریانس استفاده می شود که با مقدار 863/97=F و سطح معنی دار  0001/0  می توان نتیجه گرفت مدل رگرسیون برازش داده شده معنادار است و فرایند موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل­های زیست­محیطی بر واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار اثرگذار است. ضرایب مدل رگرسیون در جدول شماره (12) قابل مشاهده است.

جدول شماره 12- برآورد ضرایب مدل رگرسیونی متغیر مستقل موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل های زیست محیطی

با توجه به سطح معنی داری برای ضریب رگرسیونی متغیر موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل های زیست محیطی sig<0.05) ) فرض صفر مبنی بر صفر بودن مقدار این ضریب رد خواهد شد در نتیجه می توان گفت به ازای یک واحد افزایش در  مولفه شکل گیری تشکل های زیست محیطی، واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار به اندازه 694/0 واحد افزایش پیدا خواهد کرد(به دلیل مثبت بودن ضریب رگرسیون)، بنابراین با سطح اطمینان 95% موفقیت­های اجتماعی مدیران تشکل­های زیست­محیطی در واقعیت بخشیدن به اهداف زیست­ محیطی توسعه پایدار اثرگذار بوده است و فرضیه تأیید می شود.

بحث و نتیجه گیری

در جامعه‌شناسی محیط‌زیست مؤلفه‌ها و متغیرهای متنوعی توسط نظریه‌پردازان موردتوجه قرار گرفته آن چنان که این موارد جامعه انسانی را از دوران گذشته تاکنون متأثر ساخته است. جامعه‌شناسان کلاسیک همچون ماکس وبر، امیل دورکیم و کارل مارکس در بهره‌برداری بهینه از منابع محیط‌زیست به انتخاب گزینش‌های صحیح، اخلاقی توأم با تأمین منافع اقتصادی و هم سویی یا فرهنگ مدرن تأکید داشته‌اند. آن‌ها معتقد بودند جامعه انسانی و جهان طبیعی در رویارویی اقتصادی با یکدیگر قرار دارند. تعمیم این نظریه به جامعه استان مرکزی جلوه ای از این رویارویی بوده است، آن‌چنان‌که روند توسعه در این شهر رویارویی انسان و طبیعت را آشکار ساخته است. ساختارگرایان از جمله گیدنز، گرز و لاکی در مورد ریشه‌یابی مسایل زیست‌محیطی اظهار داشته‌اند. در جامعه مدرن مقابله با مسایل زیست‌محیطی و حل‌وفصل آلاینده‌های آن اجتناب‌ناپذیر است. محیط‌زیست یک برساخت اجتماعی است که از طریق تلاش جمعی حل‌وفصل می‌گردد. در این تلاش‌ها مصرف کمتر و بهینه برای تضمین الگوی مصرف اجتناب‌ناپذیر خواهد بود . گذشته‌ی جامعه استان مرکزی نشان داده است هم‌زمان با توسعه شهری و تشدید صنعتی شدن مسایل زیست‌محیطی افزایش یافته، پایدار نمودن شهر مورد بی‌توجهی قرار گرفته و برای تضمین الگوی مصرف استراتژی شناخته شده و معینی طراحی نگردیده است. نظریه‌پردازان کارکردگرا بر این باور بوده‌اند که امکان غلبه بر بحران‌های زیست‌محیطی از طریق بازسازی فرایندهای تولید و مصرف با انگیزه‌های زیست‌محیطی وجود دارد. کارکردهای محیط‌زیست زمانی مختل می‌شوند که انسان در بهره‌برداری از محیط‌زیست به افراط‌وتفریط مبادرت نمایند. این نکته را نمی­توان ازنظر دور داشت که بین انسان و طبیعت یک رابطه‌ی دوسویه وجود دارد. در این تحقیق مشاهده گردید هم‌زمان با توسعه شهری در استان گویی که به منافع انسانی در ایجاد سکونت‌گاه‌ها از بین بردن جنگل‌ها و فضای سبز طبیعی پافشاری می‌شده است. درحالی‌که در رابطه دوسویه میان انسان و طبیعت به ندرت توجه شده است. تضادگرایان مانند اشتانبرگ، ردکلیف واریک بوتل معتقد بوده‌اند بین چرخه‌ی تولید و تقاضای مصرف کشمکش وجود داشته است. تا زمانی که برای حفظ منابع زیست‌محیطی به ایجاد تعادل میان دستورالعمل‌های سیاسی حاکمان و ایفای نقش تسهیل‌کنندگان انباشت سرمایه اقدام نشود، این تضاد هم چنان وجود دارد. مدیریت بهینه محیط‌زیست نیز می‌تواند در کاهش این تضاد مؤثر واقع شود. بنابراین جنبش‌های مردمی زیست‌محیطی، تنظیم قوانین و مقررات و نوسازی محیط‌زیست از رهیافت‌های این جامعه‌شناسان بوده است. کنش­گرایان مانند بک، مالتوس، آیزن و کسل معتقد بوده‌اند تشکل‌های مردمی و جنبش‌های اجتماعی در مدرنیته برای کاهش دادن مخاطرات زیست‌محیطی اجتناب‌ناپذیر است. نگاه سودانگاری به طبیعت باید جای خود را به نگاه عقلانی، هنجار مدار و تعادل‌گرا بدهد تا جامعه شاهد کنش‌های محیط گرایانه به انسان‌ها باشد. در جامعه شهری استان اگرچه به طور پراکنده اقدامات محیط گرایانه­ی فعالان عرصه زیست‌محیطی وجود داشته است، ولی از غنا و کفایت لازم برخوردار نبوده تا آن جا که خبرگان مصاحبه‌شونده اظهار داشته بودند این اقدامات نمود مشخصی در تحقق اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار نداشته است.

تلفیق­گرایان مانند اینگلهارت، هورکهایمر، هابرماس و مارکوزه بر این باور بوده‌اند که محیط‌زیست گرایی افراد تحت دو نوع ارزش بقا و ارزش فرامادی شکل می گیرد. در ارزش بقا نیاز فیزیولوژیک تأمین می‌شود و در ارزش فرامادی به رفتار فرازیستی از جمله حفظ محیط‌زیست پرداخته می‌شود. در هر دوره­ای که از محیط طبیعی به بهانه حاکمیت تکنولوژی استفاده ابزاری شده است، جامه شاهد تخریب محیط‌زیست بوده است. تا زمانی که نگاه سرمایه‌داری توأم با اخلاق­زدایی بر توسعه حاکم باشد، تخریب محیط‌زیست و تأمین منافع تداوم خواهد داشت. این نظریه تلفیق گرایان در روند توسعه شهری استان نمود عینی داشته است. آلوده شدن پرشتاب هوا، آلوده شدن محیط خاک که مأمن زیست جانداران و انسان بوده است، آلوده شدن پرشتاب هوا، آلوده شدن آب های زیرزمینی جملگی بر تخریب محیط‌زیست افزوده است. اگرچه تشکل‌های زیست‌محیطی در مبارزه با تغییرات آب و هوایی و حفاظت از زیست‌بوم‌ها و حتی پیگیری اقداماتی برای انرژی ارزان داشته ولی این کنش­ها هرگز تکاپوی جبران خسارت های وارد شده بر محیط‌زیست و یا تحقق اهداف توسعه پایدار را ننموده است.

اکوفمینیست­ها مانند فرانسوادوبون، بلاکر واکبرگ، وانداشیوا و مولینکس در مورد توانمندسازی زنان و کاهش نابرابری های جنسیتی نظرات مشترکی داشته‌اند. آن ها معتقد بوده‌اند پدرسالاری موجب استثمار طبیعت و انسان و تخریب محیط‌زیست گردید. کاهش نابرابری های جنسیتی و کاهش رویکرد سودجویانه بر طبیعت به نفع جامعه انسانی و محیط‌زیست می‌باشد. تا زمانی که الگوی مصرف رعایت نشود و رابطه قوی بین انسان و طبیعت برقرار نگردد، نمی­توان شاهد حفاظت از محیط‌زیست و بهبود زندگی طبیعی انسان بود.. اگر دست‌یابی زنان به منافع توسعه پایدار از طریق ایجاد تغییرات جنسیتی و حضور هدفمند و سازنده زنان در عرصه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی تضمین شود، می‌توان شاهد بهبود توسعه پایدار در جامعه بود. در این تحقیق نیز مشاهده گردید علیرغم این که تعداد زنان فعال در عرصه‌های زیست‌محیطی به لحاظ کمّی یک‌دوم مردان بوده است، ولی عملکرد و موفقیت آن ها در بسیاری از موارد با آن ها برابری کرده و در پاره ای از موارد نیز بر آن ها برتری داشته‌اند. این نشان می‌دهد که دغدغه مندی زنان در استان مرکزی نیز در حوزه مسایل زیست‌محیطی نمودی عینی داشته است.

در پایان چنین به نظر می رسد  که در حال حاضر رویکردهای جنسیتی در جامعه وجود داشته اگر این نابرابری ها کاهش داده شود و روند تعادلی خود را بازیابد. جامعه از یک طرف شاهد توانمندسازی زنان خواهد بود و ازطرفی دیگر مشارکت هر چه بیشتر آنها را در عرصه های گوناگون از جمله تحقق اهداف توسعه پایدار مشاهده خواهد کرد. ضمن این که زنان به دلایل الفت ویژه ای به طبیعت دارند در حل و فصل مسائل زیست محیطی کارآمدتر قشر مردان می باشند. به همین دلایل چنانچه قشر زنان در مدیریت های سطح کلان و

تصمیم گیری های ناظر بر آن مشارکت داشته باشند جامعه از مزیت های آن برخوردار خواهد شد.  ضمناً یادآور می شود در طول تاریخ ساختار اجتماعی در جوامع مختلف برای توسعه انسانی زنان تا به امروز موانعی وجود داشته است چنانچه اصلاحات  لازم در ساختار اجتماعی صورت پذیرد تا امکان مشارکت هر دو طیف به صورت برابر وجود داشته باشد تا جامعه شاهد هر چه بیشتر تحقق اهداف توسعه پایدار باشد.

 -نتایج پژوهش نشان داد آئین‌نامه تأسیس سمن­های مردم‌نهاد که یکی از آن‌ها سمن های زیست‌محیطی بوده‌اند همواره با مشکل مواجه بوده به‌طوری که مدیران سمن‌ها فرایند ‌کند و دست‌وپا گیر را تجربه نموده‌اند، در این زمینه به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد می‌شود. طرح قانون جامع تأسیس سازمان‌های مردم‌نهاد را که از سال 1392 ارائه و تاکنون تصویب نشده است را در دستور کار خود قرار دهند تا پس از تصویب و ابلاغ، راه گشای این مشکلات باشد.

• در این تحقیق مشاهده گردید ارائه بازخورد مثبت محلی و ملی مدیران سمن‌های زیست‌محیطی در ترغیب و تشویق آن‌ها به گسترش فعالیت‌ها، افزایش مشارکت‌ها و بسیج امکانات مردمی در اقدامات زیست‌محیطی تأثیر مثبت داشته است. در این زمینه به کارشناس سازمان‌های مردم‌نهاد در استانداری، فرمانداری، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و ستاد سازمان محیط‌زیست کشور پیشنهاد می‌شود در یک برنامه‌ریزی مدون شده بصورت سالیانه از برترین و موفق‌ترین مدیران سمن‌های زیست‌محیطی تشویق بعمل آورند تا آن‌ها را برای تداوم و گسترش فعالیت‌های زیست‌محیطی برانگیخته نمایند.
• در نتایج تحقیق مشاهده گردید نقش‌آفرینی تشکل‌های زیست‌محیطی در سطح جامعه زمینه‌ساز دست‌یابی به تحقق اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار بوده است. در این زمینه به مقام‌های مسئول در شورای اداری در سطوح دهستان، شهرستان، استان و کشور پیشنهاد می‌شود در تصمیم‌گیری‌های خود نماینده شورای سمن‌ها را نیز شرکت دهند تا در هم‌افزایی و جلب مشارکت آن‌ها برای دست‌یابی به تحقق اهداف توسعه پایدار گام جدی‌تری برداشته می‌شود.
• در این تحقیق مشاهده گردید بین مدیریت زنان و مردان تشکل‌های زیست‌محیطی در دست‌یابی به هدف پایدار نمودن شهرها تفاوتی وجود داشته و زنان در این زمینه برتری داشته‌اند. در این زمینه به برنامه ریزان و مجریان ساخت‌وسازهای شهری پیشنهاد می‌شود در راستای پایداری شهری از مدیران مذکور برای جلوگیری سرمایه‌های اکولوژیکی، ایجاد فضای سبز به‌موازات توسعه شهر، زیباسازی فضای بصری شهر، و اشاعه فرهنگ کمترین آسیب به محیط‌زیست در ساخت‌وسازهای شهری اقدام نمایند. تا در پایداری شهری مصادیق عینی‌تری تجربه شود.
• در این تحقیق مشاهده گردید بین مدیریت زنان و مردان در تحقق هدف مبارزه با تغییرات آب و هوایی تفاوت معنی‌دار وجود دارد و زنان در این رابطه برتری داشته‌اند. در این زمینه به مجریان برنامه‌های زیست‌محیطی مبارزه با تغییرات آب و هوایی در سطوح استانی و ملی پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های خود از ظرفیت کارآمد زنان فعال در این عرصه بهره‌برداری بیشتر و عینی‌تری داشته باشد تا شاهد اقدامات و فعالیت‌های شایسته‌تری نسبت به گذشته باشند.
• در این تحقیق مشاهده گردید مدیران زن نسبت به مدیران مرد در اقدامات زیست‌محیطی دست‌یابی به هدف انرژی ارزان برتری داشته‌اند. در این زمینه به مسئولین ذیربط در وزارت نیرو پیشنهاد می‌شود از ظرفیت مدیران زن سمن‌های زیست‌محیطی آماده بکار و فعال در این زمینه دعوت به مشارکت نموده تا امکان نقش‌آفرینی آن‌ها بصورت رسمی و حمایت شده تداوم یابد.
• در نتایج تحقیق مشاهده گردید توانمندسازی زنان در سطح جامعه زمینه ساز دست‌یابی به اهداف توسعه بوده است. در راستای توانمندسازی زنان، اقدامات مدیران زن سمن‌های زیست ‌محیطی نسبت به مدیران مرد برتری داشته است. در این زمینه به معاونت زنان در دستگاه های اجرایی، و گروه‌های بانوان مستقر در استان که وظیفه توانمندسازی مذکور را دارند پشنهاد می‌شود در یک اقدام هم افزا از ظرفیت مدیران زن سمن‌های زیست‌محیطی بهره‌برداری بهینه داشته باشند تا شاهد زمینه‌سازی تحقق اهداف توسعه پایدار بیش از گذشته فراهم آید.
• در این تحقیق مشاهده گردید بین مدیریت زنان و مردان در تحقق هدف مبارزه با تغییرات آب و هوایی تفاوت معنی‌دار وجود دارد و زنان در این رابطه برتری داشته‌اند. در این زمینه به مجریان برنامه‌های زیست‌محیطی مبارزه با تغییرات آب و هوایی در سطوح استانی و ملی پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های خود از ظرفیت کارآمد زنان فعال در این عرصه بهره‌برداری بیشتر و عینی‌تری داشته باشند تا شاهد اقدامات و فعالیت‌های شایسته‌تری نسبت به گذشته باشند.
• در این تحقیق مشاهده گردید مدیران زن نسبت به مدیران مرد در اقدامات زیست‌محیطی دست‌یابی به هدف انرژی ارزان برتری داشته‌اند.در این زمینه به مسئولین ذیربط در وزارت نیرو پیشنهاد می‌شود از ظرفیت مدیران زن سمن‌های زیست‌محیطی آماده بکار و فعال در این زمینه دعوت به مشارکت نموده تا امکان نقش‌آفرینی آنها بصورت رسمی و حمایت شده تداوم یابد.
• در نتایج تحقیق مشاهده گردید توانمندسازی زنان در سطح جامعه زمینه‌ساز دست‌یابی به اهداف توسعه بوده است. در راستای توانمندسازی زنان، اقدامات مدیران زن سمن‌های زیست‌محیطی نسبت به مدیران مرد برتری داشته است. در این زمینه به معاونت زنان در دستگاه‌های اجرایی، و گروه‌های بانوان مستقر در استان که وظیفه توانمندسازی مذکور را دارند پیشنهاد می‌شود در یک اقدام هم افزا از ظرفیت مدیران زن سمن‌های زیست‌محیطی، بهره‌برداری بهینه داشته باشند تا شاهد زمینه‌سازی تحقق اهداف توسعه پایدار بیش از گذشته فراهم آید.
• در این تحقیق مشاهده گردید بین موفقیت‌های اجتماعی مدیران تشکل‌های زیست‌محیطی در واقعیت بخشیدن به اهداف زیست‌محیطی توسعه پایدار رابطه وجود داشته است. در این زمینه به تشکل‌های جدید، خانه سازمان‌های مردم نهاد در استان، شبکه و شورای تشکل‌های زیست‌محیطی، پیشنهاد می‌شود در انعکاس دادن این موفقیت‌ها در سطح جامعه بیش‌ازپیش اقدام نمایند تا علاوه بر تشویق مدیران تلاشگر، زمینه‌های حمایت از آن‌ها و تحقق اهداف توسعه پایدار فراهم آید.
• از آنجا که در گذشته اغلب جوامع به دلیل نقصان در ساختار اجتماعی موانعی برای توسعه انسانی زنان وجود داشته است. به تصمیم گیران ارشد کلان اجتماعی و نیز نخبگان فعال در این زمینه پیشنهاد می شود در اصلاح ساختار اجتماعی اهتمام داشته باشند تا امکان برابر مشارکت زنان با مردان در تصمیم گیری های زیست محیطی، مشارکت و تحقق اهداف توسعه پایدار فراهم گردد

تشکر و قدردانی

بدینوسیله از کلیه مدیران سمن های زیست محیطی استان مرکزی مشارکت کننده در این تحقیق که در تکمیل پرسشنامه ها نهایت مساعی خود را معطوف داشتند و همچنین از فرمانداری ها و استانداری استان مرکزی که در هموار نمودن فرایند اجرای پرسشنامه ها مددکار تحقیق بوده اند تشکر و قدردانی می گردد.

منابع

• G.T.Conceptual in the field of collective behavior,In H.m. Blalock (ed). Sociological theory and research:A Critical appraisal.New York: the Free press. 1980.
• Hanigan, John. Environmental sociology;2006. Translated by Musa Anbari and Anwar Mohammadi. Tehran: University of Tehran Press.2016.
• Parsons,TAction theory and the human condition New York: the free press. 1978.
• Irwin, Allen. Environmental sociology. Translated by Sadegh Salehi. Babolsar: University of Mazandaran. 2014.
• Ajzen,I.&Fishbein,M.Understanding attitude and predicting social behavior. Englewood cliffs, NJ.Prentice Hall. 1980.
• Froutan Kia, Shahrooz; Nawah, Abdul Reza. Environmental sociology. Tehran: Andisheh Ehsan Publications. 2018.
• Molyneux, Maxine Gender and the silence of social capital :lessons from latin America. Development and chang. 2002.33 (2).167-188.
• walhagen,Marita.Gender differences in Environmental perspectives among urban design professionals.Development,University of Gavle Sweden. 2018.
• Companions, Azin. Iran and sustainable development, the global determination of the current generation for the well-being of the present and the future. 2017. On 1/4/1398. From: www.irna.ir
• Damghani, Maryam; Abdoli, Gholamreza; Bahmanpour, Hooman. Recognizing the views of environmental experts and activists on the legal status and role of environmental NGOs (NGos) in the country. Bi-monthly research in the art of humanities. 2017.  20 (4) consecutive 6. 21-9.
• Soleimanpour Omran; Nouri, Alireza. Investigating the relationship between green management and environmental behavior of school principals and deputies in North Khorsan province. Journal of Environmental Science - Extension. 2018. (61) .36-25.
• Salehi, Sadegh; Kabiri, Afshar; Karimzadeh, Sara. Investigating the role of gender in environmental orientations. Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 2016, 18 (1). 161-149.
• Shokohian, Mohammad. environmental engineering. Theoretical foundations and scientific applications. Mashhad: Imam Reza University Press. 2017.
• Nawabakhsh, Mehrdad; Sabeti, Maryam; Modarreszadeh, style. The role of women in sustainable urban development with emphasis on clean energy (Case study of Tehran). Seventh International Conference on Economics and Management in Sweden. Dalarna State University. 2016.
• Environmental Protection Agency. Introducing NGOs in the provinces of the country. 2018.Deputy of Public Participation on 5/4/2019. From: www.department of environment.
• Lahijanian, Akram al-Muluk; Arjmandi, Reza; Muharram Nejad, Nasser; Jamshidi Deljoo, Mojtaba. A Study of the Structure and Performance of Environmental Non-Governmental Organizations and Their Role in the Urban Development Process of Markazi Province Quarterly Journal of Environmental Science and Technology. 2010.12 (3). 111-101.
• Soleimanpour Imran, Mahboubeh; Alidadi, Fariba; Soodagar, Hamid Reza. Globalization, Politics, and Environmental Literacy: A Historical Series for Schools and Environmental Theorists. Journal of Environmental Science - Extension. 2017. (58) .56-43.
• Potrich,Louise. A. Systematic Literature Review on Firm- Level proactive Environmental management. Journal of environmental management. 2019. (243).273-286.
• Liu,Tiansen ;Liang,DapengThe antecedent and performance of environmental managers’proactive pollution reduction behavior in Chinese manufacturing firms:insight from the proactive behavior theory.journal of environmental management. 2019. 327-342.
• Florini,Ann. Collaborative governance for the sustainable development goals.Wiley Asia & the pacific policy studies. 2018.
• Alt,Elisa;SpitzeckImproving environmental performance through unit-level organizational citizenship behavior for the environment:A Capability perspective. Journal of environmental management. 2016. (182).48-58.
• Nguyent Phan, Thanh;Baird,KevinThe comprehensiveness of environmental management systems: The influence of institutional pressures and the impact on environmental performance. Journal of Environmental Management. 2015 (160).45-56.
• Maleki, Saeed; Saeedi, Jafar Investigation of environmental degradation and the position of urban environment in Iran's development programs. Quarterly Journal of Urban Management Studies. 2016. 8 (27). 92-69.
• Asadi, Seyed Mohsen; Otadi, Nasrin. The role of public participation in the development of urban sustainability. Proceedings of the Sixth Conference of the Iranian Association of Environmental Specialists. Tehran: Iranian Association of Environmental Specialists. 2006.

[1]- دانشجوی دکترای تخصصی جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکده علوم انسانی، واحد آشتیان ، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران .

[2]- استادیار گروه علوم  اجتماعی ، دانشکده علوم انسانی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران .  ( استاد راهنما و نویسنده مسئول)

[3]- استادیار گروه علوم  اجتماعی،  دانشکده علوم انسانی،  واحد آشتیان،  دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان،  ایران . (استاد مشاور )

[4] - Ph.D. Student, Economic and Development Sociology- Iranian Social Issues Ph.D. Student, Faculty of Humanities, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran

[5] -Assistant Professor, Sociology Department, Faculty of Humanities, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran *(Advisor & Corresponding Author)

[6]- Assistant Professor, Sociology Department, Faculty of Humanities Ashtian Branch Islamic Azad University Ashtian, Iran (Advisor)