ارزیابی و بهینه سازی سیستم جمع آوری و حمل پسماند شهر زنجان و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی جغرافیایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی(عهده دار مکاتبات

2 استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاداسلامی

3 استادیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان

4 مربی دانشکده جغرافیای دانشگاه زنجان

چکیده

 اختصاص بیشترین سهم هزینه های مدیریت مواد زائد ازیک سو و ضرورت بهره وری عملیاتی این سیستم باکاهش زمانهای صرف شده از سوی دیگر بهینه سازی سیستم جمع آوری و حمل را به صورت یک اصل در طراحی و مدیریت پسماند مطرح می سازد. بنابراین با توجه به سیستم موجود جمع آوری و حمل پسـماند درشهر زنجان و نبود ساماندهی مناسب برای آن، ضروری بود مزایا ومعایب سیستم با استفاده از روابط ریاضی مناسب وسیستم اطلاعات جغرافیایی ارزشیابی شده و سپس با توجه به ساختار شهری و تناژ پسماندهای تولیدی بهینه ترین سیستم مدیریتی ارائه گردد. در این تحقیق شهرک کارمندان شهر زنجان به عنوان پایلوت در نظر گرفته شد.
داده های زمانی مراحل مختلف جمع آوری وحمل پسماند در مسیرهای فعلی شهرک کارمندان در ده مرتبه توسط دو کورنومتر دیجیتالی گردآوری و با استفاده از روابط ریاضی، نرم افزارEXCEL و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. سپس با تکیه براطلاعاتی از جمله تراکم جمعیت، سرانه تولید زباله، مسیرهای موجود و بکارگیری روابط ریاضی و سیستم اطلاعات جغرافیایی سیستم بهینه پسماند برای این شهرک محاسبه وطراحی گردید.  
نتایج حاصل از ارزیابی زمانی سیستم موجود مدیریتی نشان می دهد کل زمان صرف شده جهت عملیات جمع آوری وحمل پسماند شهرک کارمندان با استفاده از خاور 2 ساعت و 55دقیقه و 42 ثانیه و متوسط زمان رفت و برگشت به ازای هرتن از پسماندها در هر سفر11 دقیقه و44 ثانیه می باشد. در این تحقیق همچنین سیستم جمع آوری پسماند برای شهرک مورد مطالعه از نظر مکان یابی مخازن، تعیین مسیرهای بهینه جمع آوری و هزینه های سالانه طراحی و برآوردگردید. 60 مخزن ذخیره550 و660 لیتری در محدوده شهرک مکانیابی شد و با طراحی مسیر بهینه جمع آوری توسط سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش سعی و خطا سه وسیله نقلیه فان با احتساب وسیله نقلیه رزرو برای شهرک کارمندان محاسبه و پیشنهاد شد.

کلیدواژه‌ها


 

ارزیابی و بهینه سازی سیستم جمع آوری و حمل پسماند شهر زنجان و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی جغرافیایی

 

 
آزاده مدحت

کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست دانشکده محیط زیست و انرژی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی(عهده دار مکاتبات)

 *مسعود منوری ،* امیر حسین جاوید 

*استادیار دانشکده  محیط زیست و انرژی واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاداسلامی

اکبر اسلامی

استادیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان

محسن احد نژاد

 مربی دانشکده جغرافیای  دانشگاه زنجان

چکیده

 اختصاص بیشترین سهم هزینه های مدیریت مواد زائد ازیک سو و ضرورت بهره وری عملیاتی این سیستم باکاهش زمانهای صرف شده از سوی دیگر بهینه سازی سیستم جمع آوری و حمل را به صورت یک اصل در طراحی و مدیریت پسماند مطرح می سازد. بنابراین با توجه به سیستم موجود جمع آوری و حمل پسـماند درشهر زنجان و نبود ساماندهی مناسب برای آن، ضروری بود مزایا ومعایب سیستم با استفاده از روابط ریاضی مناسب وسیستم اطلاعات جغرافیایی ارزشیابی شده و سپس با توجه به ساختار شهری و تناژ پسماندهای تولیدی بهینه ترین سیستم مدیریتی ارائه گردد. در این تحقیق شهرک کارمندان شهر زنجان به عنوان پایلوت در نظر گرفته شد.

داده های زمانی مراحل مختلف جمع آوری وحمل پسماند در مسیرهای فعلی شهرک کارمندان در ده مرتبه توسط دو کورنومتر دیجیتالی گردآوری و با استفاده از روابط ریاضی، نرم افزارEXCEL و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. سپس با تکیه براطلاعاتی از جمله تراکم جمعیت، سرانه تولید زباله، مسیرهای موجود و بکارگیری روابط ریاضی و سیستم اطلاعات جغرافیایی سیستم بهینه پسماند برای این شهرک محاسبه وطراحی گردید.  

نتایج حاصل از ارزیابی زمانی سیستم موجود مدیریتی نشان می دهد کل زمان صرف شده جهت عملیات جمع آوری وحمل پسماند شهرک کارمندان با استفاده از خاور 2 ساعت و 55دقیقه و 42 ثانیه و متوسط زمان رفت و برگشت به ازای هرتن از پسماندها در هر سفر11 دقیقه و44 ثانیه می باشد. در این تحقیق همچنین سیستم جمع آوری پسماند برای شهرک مورد مطالعه از نظر مکان یابی مخازن، تعیین مسیرهای بهینه جمع آوری و هزینه های سالانه طراحی و برآوردگردید. 60 مخزن ذخیره550 و660 لیتری در محدوده شهرک مکانیابی شد و با طراحی مسیر بهینه جمع آوری توسط سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش سعی و خطا سه وسیله نقلیه فان با احتساب وسیله نقلیه رزرو برای شهرک کارمندان محاسبه و پیشنهاد شد.

کلمات کلیدی : سیستم جمع آوری پسماند، , GIS زنجان

 

  مقدمه

تکنولوژی و رشد جمعیت در حال حاضر با سرعت بالایی رو به افزایش است. این رشد جمعیت در بسیـاری از موارد، کمبود خدمـات شهری و از آن جملـه خدمات مـدیریت پسمـاند را سبب می گردد. (1)  نبود سیاست های اجرایی، تخصیص سرمایه، زمین، تحصیلات و فرصت کافی و مناسب و وجود نارسایی در اطلاعات ومدیریت تصادفی و بدون کنترل در زمینه مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه از جنبه های گوناگون از جمله بهداشت عمومی، زیباشناختی، زیست محیطی و اقتصادی به خصوص در مراحل جمع آوری وحمل پسماندها حائز اهمیت و توجه جدی است (2)

استان زنجان با وسعت کمی بیش از 22 هزار کیلومترمربع در منطقه شمال غرب کشور بین '33 و ْ35 تا '15و ْ37 عرض شمالی از خط استوا و '10 و ْ47 تا '26 و ْ49 طول شرقی از نصف‌النهار گرینوج قرار دارد. میانگین ارتفاع آن بیش از 1500 متر از سطح دریاست(3). شهرزنجان به عنوان مرکز استان در دشت باریکی بین دو رشته از ارتفاعات شمالی و جنوبی واقع گردیده و دارای اقلیم نیمه خشک فراسرد می باشد. (4)

روزانه 265 تن زباله تولیدی شهر زنجان توسط 38 دستگاه ماشین خاور به طور سنتی از سطح شهر جمع آوری و پس از بارگیری به ایستگاه انتقال هدایت می گردد. جمع آوری و حمل پسماندها علاوه بر اختصاص درصد بالایی از هزینه مدیریت پسماند شهرزنجان، موجب ایجاد آلودگی های مستمر زیست محیطی و بهداشتی می گردد. ارزیابی و بهینه سازی سیستم موجود جمع آوری و حمل پسماند می تواند مسایل زیست محیطی ناشی از ذخیره سازی و جمع آوری غیر بهداشتی را کاهش داده وبااجرای راهکارهای ارائه شده علاوه بر ساماندهی سیستم جمع  آوری و کاهش آلودگی های محیط زیست  موجب صرفه جویی در مصرف انرژی و ارتقای سطح بهداشت گردد. بنابراین این تحقیق به این منظور به طور مطالعه موردی در شهرک کارمندان شهر زنجان انجام گرفت.

در این تحقیق اندازه گیری ها و محاسبات زمانی سیستم بر اساس روابط ارائه شده توسط چوپانگلوس صورت گرفت. (5)

روش تحقیق

این تحقیق طی3 مرحله انجام شده است :

در مرحله نخست، مشاهدات ومطالعات وضعیت موجود شهرک از نظر بافت و مدیریت پسماند مورد مطالعه قرار گرفت. در مرحله دوم ، شناسایی خصوصیات زمانی سیستم جمع آوری در شهرک مدنظر بود که در این خصوص داده های مربوط به کل زباله های تولیدی  با استفاده از دو عدد کورنومترو در ده مرتبه تکرار به صورت مشاهدات و اطلاعات میدانی جمع آوری و سپس با استفاده از نرم افزار EXCEL و روابط ریاضی مناسب  مربوط به کانتینرهای ثابت ارزیابی و تجزیه وتحلیل شد. درمرحله سوم طراحی سیستم  بهینه جمع آوری وحمل پسماند شهرک کارمندان با استفاده از نرم افزارهای 9.2 Arc GIS و 3.3Arc view  انجام گردید .  

شهرک کارمندان درشمـال ودرمنطقـه دو شهری شـهر زنجان واقع شـده است. شهرک مذکور جزء وسیع ترین شهرک های منطقه دو زنجان بوده و دارای سه بخش به نام فاز یک، دو و سـه می باشد.وسعت منطقه 9/799207کیلومتر مربع وحدود 2254 خانوار را داراست.

یافته ها

وضعیت مدیریت مواد زاید جامد در شهرک کارمندان

دراین منطقه زباله توسط وسیله نقلیه خاور ازدرب منازل جمع آوری و به ایستگاه انتقال حمل می گردد. ساعت جمع آوری در فاز یک و دو شهرک از ساعت 5 تا 10 صبح و در فاز 3 از یازده تا یک بعدازظهر انجام می گیرد. جدول (1) وضعیت مدیریت پسماند شهرک کارمندان را نشان می دهد.

 

جدول- 1 خلاصه اطلاعات مدیریت زباله در شرایط فعلی شهرک کارمندان-1385

منطقه

 

تعداد وسیله نقلیه

تعداد مخزن و

 ظرفیت آن

 

تعداد کارگران جمع آوری

(نفر)

سرکارگر

(نفر)

راننده

(نفر)

 

کارگران رفت و روب

(نفر)

 

تناژ

 زباله

(کیلوگرم)

 

سرانه تولیدزباله

 (گرم به ازای هر نفر در روز)

 

سرانه کارگر

 (به ازای هر1000  نفر)

شهرک کارمندان

1  خاور

3چرخ دستی

220  عدد توری 200 Lit

13 عدد صندوقی 30 Lit

3

 

1

 

 

1

 

8

 

6618

 

805

365/0

 

 

بعد از گردآوری اطلاعات، با استفاده از روابط ریاضی آنها را تجزیه وتحلیل کرده که در ادامه به شرح نتایج حاصل در ابعاد زمانی خواهیم پرداخت:

کل زمان جمع آوری صرف شده برای خودری خاور بعنوان تنها وسیله نقلیه جمع آوری پسماند شهر زنجان در شهرک کارمندان تعیین ومورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از اطلاعات ، میانگین کل زمان صرف شده برای جمع آوری پسماند 2 ساعت و 55دقیقه و42 ثانیه و به ازای هرتن53 دقیقه و 9 ثانیه برآورد گردید.

بررسی زمان های برداشت در شهرک کارمندان نشان می دهد میانگین کل زمان برداشت برای خودروی خاور 2 ساعت و 4 دقیقه و 33 ثانیه می باشد که 06/71% کل زمان را به خود اختصاص می دهد.نتایج  تجزیه وتحلیل زمان برداشت ومحاسبات آن در جدول شماره2 آمده است.

 

جدول شماره 2-  مدت زمان برداشت و مابین برداشت مواد زاید توسط خودروی خاور در شهرک کارمندان-1385

متوسط زمان برداشت به ازای هر تن زباله                     (ساعت)

 

 

کل زمان

برداشت

(ساعت)

 

 

 

متوسط

سرعت خودر

و در حین جمع آوری(کیلومتر/ساعت)

 

 

مسافت طی شده به ازای هر تن زباله (کیلومتر)

 

 

 

تعداد

کیسه های

برداشت شده

 

 

 

مسافت

طی شده

(کیلومتر)

 

 

 

تناژ

زباله

(کیلوگرم)

 

 

 

مدت

 زمان

مابین برداشت

(ساعت)

 

 

مدت زمان برداشت (ساعت)

 

 

 

 

جمع آوری پسماند شهرک کارمندان

 

 

55 :37 :00

 

33 :04 : 02

 

66/5

 

324/3

 

5/987

 

68/10

 

5/3209

 

20 : 08 : 01

 

 

00:56:16

 

میانگین

 

29 : 07 :00

 

43 :43: 00

 

01766017/1

 

3787758/0

 

380/371

 

3031922/2

 

2658/595

 

51 : 24 : 00

 

59 : 18 : 00

 

انحراف معیار

 

    

 براساس اندازه گیری های مندرج در جدول 3 متوسط زمـان رفت وبرگشت در این شهرک 37 دقیقـه و55 ثانیـه

 می باشـد. خودروی خاور در زمان رفت به ایستگاه از معابر پر ترافیک شهر عبور می نمود که این عامل سبب افزایش زمان حمل پسماند توسط خودرو می گردد.

 

مدت زمان وزن کشی به ازای هر تن (ساعت)

 

 

 

زمان حمل

به ازای هر تن زباله

 (ساعت)

 

 

 

مدت زمان

وزن کشی خودرو

(ساعت)

 

 

 

کل مدت

زمان حمل (ساعت)

 

 

 

 

مسافت برگشت (کیلومتر)

 

 

 

 

 

 

   مسافت

رفت

(کیلومتر)

 

 

 

 

زمان برگشت

 

مدت زمان رفت

 

جمع آوری پسماند شهرک کارمندان

 

 

 

 

در

خط

(ساعت)

 

 

 

خارج

از خط

(ساعت)

 

 

 

در

خط

(ساعت)

 

 

 

خارج

از خط

(ساعت)

 

 

 

 

48: 01 : 00

 

45 :11 : 00

 

45 ::05 :00

 

55 : 37: 00

 

50/11

 

250/12

 

07 :18 :00

 

54 : 00 :00

 

24 :23 :00

 

00 :05 :00

 

میانگین

 

23 : 00 : 00

 

54 : 01 :00

 

000825/0

 

33 : 10 : 00

 

0

 

263523/0

 

21 : 02 :00

 

54 : 00 : 00

 

07 : 03 : 00

 

36: 01 :00

 

انحراف معیار

جدول3 -  مدت رفت و برگشت  مواد زاید توسط خودروی خاور ( شهرک کارمندان)

 

  مطابق آنالیز انجـام شده در جدول 4 ، کل زمان صرف شده در ایستگـاه 7 دقیقه و 29 ثانیه است. بازکردن پوشش

   روی خاور که به صورت دستی انجام می گیرد در بالا بردن این زمان موثر می باشد. 

 

جدول 4  مدت زمان صرف شده در ایستگاه انتقال

مدت زمان در محل

 به ازای

هر تن  (ساعت)

 

مدت زمان در ایستگاه

(ساعت)

 

 

کل مدت زمان در ایستگاه

(ساعت)

 

مدت زمان

 تخلیه

(ساعت)

 

جمع آوری پسماند

شهرک کارمندان

 

 

 

23 :02 :00

05 :06 :00

29: 07 :00

03: 01 : 00

میانگین

34 :00 :00

14 :01 :00

16 :01 :00

20 :00 :00

انحراف معیار

 

 

 

طراحی سیستم  بهینه  جمع آوری وحمل پسماند شهرک کارمندان

 این مرحله از تحقیق به بررسی وبرنامه ریزی عوامل زیر با استفاده از نرم افزار GIS می پردازد:

- روشهای اختصاصی ذخیره پسماند (با تعیین جانمایی و تعداد مخازن با استفاده از نرم افزار GIS))

- روشهای اختصاصی جمع آوری پسماند

- روشهای اختصاصی تعیین مسیر با  استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)

- برنامه ریزی هزینه های مدیریت پسماند.

بر پایه تراکم جمعیت، عرض خیابان ها، حداقل مسیر سفر از خانه ها، چگالی زباله ، دسترسی به خیابان و سرانه تولید زباله مکانیابی مخازن 550 و 660لیتری در مناطق مسکونی و تجاری با ضریب بهره وری 70%  تعیین و پیشنهاد شد. مسافت حداکثر 100 متر برای انتقال زباله توسط شهروندان به مخازن با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی، فرهنگی ونیز عدم مزاحمت مخازن در معابر برای ساکنین تعیین گردید. نقشه شماره 1و2 به ترتیب مکانیابی مخازن و شعاع پوشش 100 متری مخازن را مشخص می نماید.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نقشه 1. مکان یابی  بهینه مخازن زباله در شهرک کارمندان

 

 

 

 

 

 
   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نقشه 2. توزیع فضایی مخازن زباله در فواصل 100 متری در شهرک کارمندان

 

 

معمولا ساعات کار روزانه برای هرکارگر 8 ساعت است که شامل پاکسازی ، جمع آوری ، ناهار و .... است. وسیله نقلیه فان با ظرفیت 2700 کیلوگرم در هر سرویس قابلیت تخلیه 10 مخزن 660 لیتری را داراست. با توجه به در نظر گرفتن تعداد مخازن و نیز پارامترهای زمانی در خصوص زمان برداشت، زمان حمل، زمان توقف در ایستکاه و زمان تلف شده و نیز ظرفیت حمل خودرو های موظف در امر جمع آوری مکانیزه، تعداد خودروهای مورد نیاز جهت اجرای عملیات به صورت تر و خشک و هزینه های برآوردی آن به شرح جداول 5 و6تعیین گردید.

جدول 5 تعداد خودروهای مورد نیاز جهت اجرای عملیات به صورت تر و خشک

محاسبات

شرح

60

تعداد مخازن برداشت شده در یک مرحله با توجه به فرکانس

116

متوسط وزن پسماند در هر مخزن(کیلوگرم)

2700

ظرفیت حمل خودروی جمع آوری در هر سرویس(کیلوگرم)

10

تعداد مخازن قابل برداشت در هر سرویس جمع آوری

6

متوسط زمان برداشت به ازای هر مخزن(دقیقه)

60

کل زمان برداشت (دقیقه)

5/47

متوسط زمان سفر رفت و برگشت (دقیقه)

29/7

متوسط زمان صرف شده در ایستگاه (دقیقه)

18/24

متوسط زمان تلف شده در یک سرویس(دقیقه)

137

کل زمان در هر سرویس (دقیقه)

480

زمان در هر شیفت کاری 8 ساعته(دقیقه)

50/3

تعداد سرویس در هر شیفت

35

کل مخازن تخلیه شده در یک شیفت توسط یک خودرو

1+2

تعداد خودروهای مورد نیاز جهت جمع آوری پسماند با خودروهای اضافی جهت رزرو(دستگاه)

 

 

جدول 6 برآورد هزینه های سالانه جمع آوری  پسماند در شهرک کارمندان

هزینه های سالانه

مبلغ (ریال )

استهلاک وسایل نقلیه

=10% هزینه خرید

هزینه نگهداری

5% هزینه خرید

هزینه نگهداری و استهلاک مخازن

5% هزینه خرید

هزینه سوخت

                2600لیترگازوئیل مصرفی

حقوق کارگران

189720000

حقوق راننده

72000000

مدیر

72000000

حسابداری

32400000

جمع

564570000

 

 

 

 

 

تعیین مسیر جمع آوری پسماند در  شهرک کارمندان

علاوه بر تعیین مسیرهای موجود در شهرک، آرایش بلوک های ساختمانی، موقعیت درب منازل و حجم زباله تولیدی ، عوامل زیر نیز جهت طراحی کوتاهترین مسیری که کلیه مخازن را پوشش دهد رعایت گردید:

1- مسیرها، مسیرهای آسفالت شده، آسفالت نشده، راههای قابل دسترسی و غیر قابل دسترسی تعیین گردید.

2- شروع و خاتمه مسیرها نزدیک خیابان اصلی تعیین شدو با توجه به توپوگرافی و خصوصیات فیزیکی منطقه مرزبندی انجام و آخرین مخزن جمع آوری نزدیک سایت دفع در نظر گرفته شد.

3- حرکت ماشینهای حمل در طول مسیربه صورت راست گرد تعیین شد.

4- تا حد امکان از یک خیابان یک بار عبور گردد به جز در مواقع ضروری از جمله فضای باز ، وجود بلوار در وسط خیابان و . . .که در این شرایط یک مسیر رفت و برگشت در نظر گرفته شد .نقشه شماره 3 طراحی مسیر جمع آوری پسماند در شهرک کارمندان را مشخص می نماید.

 

 

 
   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

قشه3.  مسیریابی بهینه جمع آوری پسماند در شهرک کارمندان

 

 

 

 

بحث و نتیجه گیری

این تحقیق در زمینه ارزیابی و بهینه سازی سیستم جمع آوری وحمل پسماند شهر زنجان انجام گرفت. نتایج ارزیابی زمانی و اختصاص بیشترین زمان به مرحله برداشت در این تحقیق نشان دهنده مدیریت سنتی و غیر مبتنی بر مسایل علمی وکاربردی و بکارگیری ماشین آلات غیر مرتبط در مدیریت پسماند شهر زنجان است. موارد مذکور می تواند به سرعت موجب افزایش آلودگی های زیست محیطی و عوامل بیماریزا در جامعه گردد.بنابراین توجه و بکارگیری علوم و فنون مرتبط برای بهینه سازی این سیستم که ارتباط مستقیم با زندگی شهروندان دارد امری ضروری است  که می تواند موجب صرفه جویی هزینه های مدیریت پسماند به طور چشمگیر گردد. 

نتایج این تحقیق در بخش بهینه سازی سیستم جمع آوری پسماند شهرک کارمندان منجر به مکانیابی مخازن و مسیریابی جمع آوری پسماند شهرک کارمندان گردید. با تهیه نقشه های کاربری، عرض معابر، سرانه زباله، تراکم جمعیت، طبقات واحدهای مسکونی وتعیین فاصله زمانی و مکانی جهت انتقال پسماند 60 مخزن ذخیره زباله 550و660 لیتری در مناطق مسکونی و تجاری جانمایی شد. مسیر جمع آوری نیز با  استفاده از نرم افزار  GIS و روش سعی وخطا تعیین گردید و سه وسیله جمع آوری فان برای شهرک پیشنهاد شد. هزینه ثابت 1410000000 ریال و هزینه متغییر564570000 ریال برای جمع آوری پسماند شهرک به طور سالیانه برآورد گردیده است . آموزش صحیح ومناسب کارگران، تبلیغات فرهنگی جهت ارتقاء سطح آگاهیهای عمومی مردم به منظور مشارکت همگانی، جلب مشارکت انجمن ها، تشکل ها و سازمانهای غیر دولتی (NGO) در زمینه مسایل گوناگون زیست محیطی و مدیریت مواد زاید در زندگی شهری می تواند در اجرای صحیح و مناسب این امر تاثیر به سزایی داشته باشد.

تحقیقات مشابه دیگر نظیر تحقیق  choseو همکارانش نیز در مورد طراحی مخازن ذخیره سازی و نحوه جمع آوری زباله بااستفاده از GIS در شهر Asansol در قسمت Bengal هند انجام گرفت.در این تحقیق برنامه ریزی برای مخازن، وسایل نقلیه و مسیریابی بهینه در خصوص شهر Asansol انجام یافت و در آن براساس جمعیت، عرض خیابان ها، حداقل مسیر سفر از خانه ها سه نوع مخزن C,B,A با حجم هـــــای3m­ 7 ، 3m­75 /0،3 m 5/0تعیین وپیشنهاد شد.تعداد مخازن مورد نیاز برای این شهر 55 مخزن نوع A ، 57 عدد مخزن نوع B و780 عدد مخزن نوعC بود که به ترتیب برای خیابانهای اصلی ، فرعی و عرض کمتر از 5/2 متر تعیین شد. در این تحقیق، همچنین مدل مسیریابی جمع آوری زباله بر اساس کوتاهترین مسیر جمع آوری ، راه بندها ، مسیرهای یک طرفه و غیره طراحی شد. کل هزینه های پیشنهادی جهت جمع آوری پسمانداین شهر80 میلیون ( شامل هزینه ثابت و هزینه اجرایی کارگران، نگهداری وسایل نقلیه ) برآورد گردید.)1)

 همچنین در سال 2007 Mufeed Shrholy و همکارانش نیزتحقیقی را تحت عنوان خصوصیات موادزائد ومدیریت پسماندشهرAlahabad هند ارائه نمودند. در این تحقیق  کل ظروف مورد نیاز شهر 567 مخزن3 m 1 بود که با توجه به دانسیته جمعیت و با در نظر گرفتن فواصل 100  تا 150 متری جانمایی این مخازن تعیین شد. برای مراکز تجاری نیز  6 ظر­ف 3 m 4/4بزرگ در نظر گرفته شد.در این تحقیق  مخازن 3 m 1 به صورت HCS و مخازن 3 m 4/4 بصورت SCS  طراحی وتعیین گردید. مکانیابی و مسیر یابی مخازن, با توجه به  راه بندانهاو توسط نرم افزار GIS طراحی شد. (6)

 در ایران نیز در سال 1382  علی جلیل زاده، تحقیقی در خصوص  ارزیابی سیستم جمع آوری و حمل و نقل مواد زائد جامد شهر ارومیه انجام داد . این تحقیق در خصوص ارزیابی زمانی خودروهای فعال در  شهر ارومیه شامل نیسان، خاور، بنز، کمپکتور و فان انجام شد که در آن کل زمان مصروفه در سیستم جمع آوری 58،3% در نیسان، 68،7% در خاور، 61،5 % در بنز5 تنی، 81/3% درفشرده ساز، 59 /3% در فان به  زمان برداشت زایدات اختصاص یافت . نتایج حاصل از این تحقیق مشخص می سازد که استفاده از خودروهای فان چه از بعد زمانی و چه از بعد اقتصادی مقرون به صرفه ترین خودروی سیستم جمع آوری مواد زائد شهر ارومیه است . (7)

مقایسه نتایج این تحقیق و مطالعات مشابه دیگر بیانگر آنست که ارزیابی های دقیق سیستم های جمع آوری از نظر تجهیزات مورد استفاده و مسیرهای بهینه منجر به ارایه خدمات مطلوب تر و کنترل هزینه ها می گردد. از سوی دیگر استفاده از سامانه GIS در ارزیابی ها و طراحی های سیستم جمع آوری بویژه از نظر بکارگیری بهینه تجهیزات و نیروی انسانی،  پایش و ارتقا عملکرد سیستم جمع آوری را فراهم می آورد.

سپاسگزاری

محققین برخود لازم می دانند از همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیات تهران، اساتید محترم دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه زنجان ، شهرداری و سازمان بازیافت زنجان و سازمان بازیافت شهرداری تهران که در به ثمر رساندن این تحقیق یاری رساندند، تشکروسپاسگزاری نمایند.

 

 

 

 

 

 

 

منابع

 

1 -.M.K.Ghose ,A.K. Dikshit ,S.k.Shrma, 2006,.A GIS based transportation model for solid waste disposal–Acase study on Asansol municipality,Waste managment .pages 1287-1293

 

2 -  Issam A.Al- Khatib, Hassan A. Arafat , Thabet Basheer, Hadeel Shawahneh, Ammar Salahat, Jaafar Eid and Wasif Ali ,2007, rends and problems of solid waste management in developing countries:Acase study in seven palestian district, Waste managment .pages1910-1919

3-موسوی،سید زین العابدین ،1377،؛شناسنامه عمومی استان زنجان ،انتشارات اداره کل فر هنگ ارشاد اسلامی استان زنجان، صفحه 10

4- سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان زنجان؛سالنامه آماری استان زنجان، ،1383. صفحه 3

5 -Tchobanoglous George, 1993., Intergrated Solid Waste Management, Mc Graw- Hill, New York,pages 210- 213  ,218-219

6-  Mufeed Shrholy, Kafeel Ahmad , R.c.Vaishya, R.D. Gupta .2007, Municiple solid waste characterstics and management in Allahabad , India ), Waste management, pages 490-496

7-جلیل زاده علی ، 1382، ارزیابی سیستم جمع آوری و حمل و نقل مواد زائد جامد شهر ارومیه و ارایه راهکارهای مناسب ، پایان نامه جهت دریافت کارشناسی ارشد در رشته مهندسی بهداشت محیط ، گروه بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ، صفحه 85-1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 -.M.K.Ghose ,A.K. Dikshit ,S.k.Shrma, 2006,.A GIS based transportation model for solid waste disposal–Acase study on Asansol municipality,Waste managment .pages 1287-1293
 
2 -  Issam A.Al- Khatib, Hassan A. Arafat , Thabet Basheer, Hadeel Shawahneh, Ammar Salahat, Jaafar Eid and Wasif Ali ,2007, rends and problems of solid waste management in developing countries:Acase study in seven palestian district, Waste managment .pages1910-1919
3-موسوی،سید زین العابدین ،1377،؛شناسنامه عمومی استان زنجان ،انتشارات اداره کل فر هنگ ارشاد اسلامی استان زنجان، صفحه 10
4- سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان زنجان؛سالنامه آماری استان زنجان، ،1383. صفحه 3
5 -Tchobanoglous George, 1993., Intergrated Solid Waste Management, Mc Graw- Hill, New York,pages 210- 213  ,218-219
6-  Mufeed Shrholy, Kafeel Ahmad , R.c.Vaishya, R.D. Gupta .2007, Municiple solid waste characterstics and management in Allahabad , India ), Waste management, pages 490-496
7-جلیل زاده علی ، 1382، ارزیابی سیستم جمع آوری و حمل و نقل مواد زائد جامد شهر ارومیه و ارایه راهکارهای مناسب ، پایان نامه جهت دریافت کارشناسی ارشد در رشته مهندسی بهداشت محیط ، گروه بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ، صفحه 85-1