طبقه بندی تناسب اراضی منطقه آق قلا به منظور استفاده پایدار از اراضی

سیروس شاکری¹و عزیز مومنی²

1-       عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

2-       دانشیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب

چکیده

هدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا واقع در استان گلستان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.این تحقیق بر پایه تفسیر عکسهای هوایی توام با استفاده از  نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی انجام شد. ابتدا نقشه خاکشناسی منطقه با استفاده از روش ژئوپدولوژیک تهیه شد. پس از تهیه نقشه خاکشناسی به عنوان نقشه پایه، عملیات طبقه‌بندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی منطقه به روش محدودیت ساده و بر مبنای اصول ارائه شده در راهنمای فائو (9) و جدول  نیازهای اقلیمی و خاک محصولات که توسط سایز و همکاران ارائه شده است (16و17)، انجام شد. نتایج نشان داد که در شرایط کنونی قسمت اعظم منطقه مطالعه شده، دارای محدودیت شوری و قلیائیت می باشد و امکان تولید اقتصادی محصولات انتخابی در آنها مقدور نمی باشد. از سوی دیگر به دلیل نامساعد بودن شرایط آب و هوایی چنانچه محدودیت های شوری و قلیائیت رفع گردد، چون رفع محدودیت های آب و هوایی میسر نیست،  قسمت اعظم منطقه مطالعه شده برای گندم دیم دارای تناسب کم (کلاس  S3 تناسب اراضی) و برای جو دیم و پنبه آبی نسبتا مناسب(کلاس S2 تناسب اراضی)  خواهد شد. لذا فعالیتهای کشاورزی در منطقه آق قلا بدون در نظر گرفتن خصوصیات اراضی و بررسی های علمی ممکن است اثرات اقتصادی و زیست محیطی منفی به دنبال داشته باشد.

کلمات کلیدی: طبقه بندی تناسب اراضی، تولید پایدار، آق قلا، شوری و قلیائیت ، روش ژئوپدولوژیک.

مقدمه

ارزیابی تناسب اراضی به منظور شناخت محدودیت های اصلی تولید و راههای غلبه بر آنها و همچنین انتخاب مناسب ترین نوع استفاده در هر واحد اراضی جهت توسعه کشت یکپارچه محصولات کشاورزی در اراضی دارای توان تولیدی یکنواخت مفید می باشد. هدف اصلی از مطالعات ارزیابی اراضی، بررسی خصوصیات اراضی در شرایط اقتصادی موجود برای استفاده بهینه از این منابع،  به نحوی است که با کسب درآمد معقول، منابع پایه تولید ازجمله خاک تخریب نگردد. همچنین استفاده پایدار از اراضی باید به گونه ای طراحی شود که علاوه بر تامین نیاز فعلی به احتیاجات آیندگان نیز توجه شده باشد. (9). استفاده از اراضی بایستی بر پایه شناخت کامل محیط طبیعی و سازگاری آن با انواع استفاده های مورد نظر استوار باشد. به عبارتی، ارتباط متقابل و تعامل بین انواع اراضی و استفاده های ممکنه از آن همواره باید مد نظر قرار گرفته و در برنامه ریزی الگوی کشت مورد توجه باشد. یکی از مهمترین وظایف ارزیابی اراضی درک و تشخیص ارتباط بین محیط طبیعی و انواع استفاده های ممکنه در راستای تامین اطلاعات پایه برای برنامه ریزان کشاورزی میباشد(2). ارزیابی اراضی از سال 1976 در ایران آغاز شد. این ارزیابی در قالب شاخه هایی مثل قابلیت اراضی و ارزیابی اراضی، طبقه بندی زمین برای آبیاری و تعیین تناسب اراضی گیاهان خاص انجام شد.

هدف از انجام این تحقیق طبقه بندی تناسب اراضی برای استفاده بهینه از اراضی کشاورزی و رسیدن به تولید پایدار محصولات عمده درمنطقه آق قلا با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی می باشد.

ایوبی(1) در مطالعه ای که در منطقه «براآن» اصفهان انجام داد، تناسب کیفی اراضی آن منطقه را برای محصولات آبی شامل گندم، جو و ذرت  انجام داد. این مطالعه در سطح نیمه تفصیلی و با مقیاس 1:20000 انجام شد. ارزیابی کیفی به دو روش محدودیت ساده و پارامتریک صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی در منطقه براآن، علاوه بر متغیرهای اقلیمی، شامل شوری، زهکشی و شرایط فیزیکی خاک از جمله  بافت خاک، سنگریزه و مقدار آهک می باشد. ضیائیان و ابطحی(4) در منطقه دارنجان فارس، مطالعه ای را برای ارزیابی تناسب اراضی برای محصولات گندم و جو دیم انجام دادند و نتیجه گرفتند که  واحدهای مختلف اراضی برای این دو محصول در کلاسهای تناسب S1و S2  قرار میگیرند. قلی زاده و همکاران (5) مطالعات طبقه بندی تناسب اراضی برای محصولات گندم، جو و پنبه دیم را در منطقه گنبد کاووس انجام دادند. آنها گزارش دادند که تناسب اراضی منطقه برای پنبه دیم به علت محدودیت اقلیمی کاملاََ نامناسب(N2) می باشد و گندم و جو در اکثر واحدها تناسب خوبی برای کشت دارد. محمدی(7) در تحقیقی که در منطقه گنبد کاووس برای ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای گندم، سویا و پنبه انجام داد، نتیجه گیری کرد که مهمترین محدودیت های اراضی برای این محصولات ، محدودیت های اقلیمی، شوری و قلیائیت، اسیدیته، آهک و زهکشی می باشد. بنی نعمه و همکاران (3) در حوضه روزه چای ارومیه ارزیابی اراضی را برای محصولات یونجه، جو، گندم، نخود و درخت سیب  انجام دادند. آنها با استفاده از نرم افزار الیس و همچنین استفاده از نرم افزارهای سامانه های اطلاعات جغرافیایی نقشه کاربری اراضی منطقه را بدست آوردند.

والیا و چاموا(18) طبقه بندی تناسب اراضی برای محصولات چای و برنج را در منطقه تیراب هندوستان انجام دادند و نتیجه گیری کردند که خاکهای اراضی مرتفع که اسیدیته بالایی دارند برای کشت چای و اراضی واقع در تراسهای رودخانه ای و اراضی پست، به علت زهکشی ضعیف برای کشت برنج تناسب بهتری دارند. اسی(13) مطالعه ای را در جنوب شرقی نیجریه برای برخی محصولات زراعی انجام داد. این محصولات شامل ذرت، یام، برنج و کاساوا در شرایط دیم بودند. این مطالعه به روش کیفی و بر اساس روش محدودیت ساده انجام شد. اوگان کانل(12)، در نیجریه مطالعات ارزیابی تناسب اراضی را برای نخل روغنی انجام داد. وی نتیجه گرفت که مهمترین فاکتورهای محدود کننده تولید نخل روغنی، خاصلخیزی و توزیع اندازه ذرات خاک می باشد. چاینن و همکاران(8)، ارزیابی فیزیکی اراضی منطقه سامفیای زامبیا را برای چهار محصول ذرت، سورگوم، قهوه و کاساوا انجام دادند. آنها اعلام کردند اراضی منطقه برای کاساوا و سورگوم تناسب بهتری نسبت به ذرت و قهوه دارند. شپانده(15) در حوضه آبخیز ناواشا در کنیا ارزیابی واحدهای  مختلف اراضی را برای تولید محصولات عمده آن حوضه شامل یونجه، ذرت آبی، هویج، گل سرخ و گوجه فرنگی انجام داد. نتیجه ارزیابی نشان داد که بین تناسب فیزیکی و تناسب اقتصادی‌- اجتماعی در واحدهای مختلف اراضی تفاوتهایی وجود دارد.

مواد و روشها

خصوصیات منطقه

منطقه مطالعه شده در محدوده جغرافیایی^"7 ^° oo ^' 37 تا ^"18^' 8o ^°37 عرض شمالی و ^"58^' 22^°54 تا ^"45^' 29^°54 طول شرقی قرار دارد. این ناحیه در شمال و شمال غربی آق‌قلا و رودخانه گرگانرود واقع و مساحت آن حدود 10,000 هکتار می‌باشد (شکل 1). بررسی وضعیت آب و هوایی منطقه با استفاده از آمار هواشناسی یازده ساله ایستگاه هواشناسی سد وشمگیر انجام شد. بطور کلی آب و هوای منطقه، گرم و نیمه خشک و از نظر تقسیم‌بندی اقلیمی به روش آمبرژه، جزو اقلیم خشک و معتدل طبقه‌بندی می‌شود. میانگین بارندگی سالانه حدود 360 میلی‌متر، میانگین درجه حرارت سالانه3/18 درجه سانتی‌گراد و طول دوره خشک در سال از 6 تا 7 ماه متغیر می‌باشد. رژیم رطوبتی خاک زریک و رژیم حرارتی خاک در منطقه مطالعه شده ترمیک می‌باشد. به جز تپه‌های کم ارتفاع که از فرسایش تشکیلات کواترنر بر جای مانده است، بقیه دشت از مواد دانه‌ریز پوشیده شده که قسمتی از این مواد منشا بادی دارد.

شکل 1- موقعیت منطقه مورد مطالعه

 روش انجام مطالعه

برای انجام این مطالعه واحدهای ژئومورفیک موجود در منطقه مطالعه شده با استفاده از تفسیر عکسهای هوایی و تکنیک‌های روش ژئوپدولوژیک، با مقیاس 1:20,000 و با کمک نقشه‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی در سطوح مختلف تفکیک شدند. سپس اقدام به انجام مطالعات خاکشناسی از طریق انتخاب مناطق نمونه در بطن منطقه مطالعه شده گردید. مناطق نمونه طوری انتخاب شدند که حداقل یک نقطه مشاهداتی در هر واحد نقشه حفر و مطالعه شود. مناطق نمونه بصورت تفصیلی مورد مطالعه قرار گرفتند. در خارج از مناطق نمونه، کار به نحوی انجام شد که هر واحد مجزا شده بر روی نقشه خاک در عملیات میدانی مورد بررسی قرار گیرد و چنانچه واحد جدیدی مشاهده شد که سری خاک آن با سری خاک تعیین شده در مناطق نمونه مغایرت داشت با حفر و مطالعه نقاط مشاهداتی نسبت به تعیین خصوصیات سری خاک جدید اقدام شود. پس از تشریح پروفیل‌ها، از افقهای مشخصه نمونه‌برداری و برای انجام تجزیه‌های شیمیایی و فیزیکی به آزمایشگاه منتقل گردید.آزمایشهای فیزیکی شامل اندازه‌گیری اجزاء رس، شن و سیلت به روش هیدرومتر و با استفاده از هگزا متافسفات سدیم انجام گردید (11). آزمایشهای شیمیایی شامل اندازه‌گیری اسیدیته در گل اشباع با دستگاه pH متر (14)، اندازه‌گیری هدایت الکتریکی عصاره اشباع توسط دستگاه هدایت‌سنج در دمای 25 درجه سانتی گراد(14)، آهک به روش تیتراسیون برگشتی اسید‌کلریدریک یک نرمال باقیمانده توسط سود نیم نرمال (14)، سدیم موجود در عصاره اشباع توسط دستگاه فلم‌فتومتر (11) و مواد آلی به روش سوزاندن تر با بیکرومات پتاسیم در مجاورت اسید‌سولفوریک غلیظ انجام شد (14). نقشه خاک منطقه با استفاده از نتایج آزمایشگاهی و مشاهدات صحرایی با مقیاس 000،20 :1 تهیه شد(شکل2 ). تجزیه و تحلیل داده‌ها در محیط نرم‌افزار ایلویس پردازش و بصورت رقومی انجام شد.

برای انجام طبقه‌بندی تناسب اراضی برای محصولات انتخابی منطقه، اطلاعات اقلیمی از ایستگاه هواشناسی سد و شمگیر و اطلاعات مربوط به محصولات زراعی گندم، جو و پنبه از سازمان کشاورزی استان گلستان، ایستگاه تحقیقات بذر عرافی محله و منابع دیگر جمع‌آوری گردید (6و10). تناسب اراضی به روش محدودیت ساده طبق اصول ارائه شده در نشریه ارزیابی فائو (9) انجام شد. نیازهای اقلیمی و خاک محصولات نیز از جداول تهیه شده توسط سایز و همکاران (16و17) استخراج گردید. در این تحقیق از روش‌کیفی به صورت محدودیت ساده استفاده گردیده است.  طبقه بندی کیفی به نوعی از طبقه بندی اطلاق می‌گردد که درجه تناسب اراضی در آن بصورت کیفی تعیین می‌شود و برای تعیین تناسب اراضی نیازی به محاسبة دقیق میزان هزینه‌ها و درآمدها و مقایسة آنها با یکدیگر نیست. طبقه بندی کیفی اصولاً براساس مشخصات فیزیکی اراضی و قدرت تولیدی آن صورت می‌گیرد. در این طبقه بندی، عوامل اقتصادی ممکن است در سطح جزئی و برای کسب اطلاعات پایه به کار برده ‌شود.

در ابتدا مشخصات اقلیمی(بارندگی، درجه حرارت، رطوبت نسبی و تابش خورشید) منطقه با نیازهای اقلیمی محصولات مورد نظر مقایسه شدند تا مشخص شود که هر یک از متغیرهای اقلیمی، اراضی را در کدام کلاس قرار می‌دهند. پایین‌ترین کلاس که بدین ترتیب بدست می‌آید به عنوان کلاس اراضی، که اقلیم بوجود آورندة آن است انتخاب می‌شود. به همین ترتیب کیفیات اراضی با نیازهای رویشی محصولات مقایسه شده و به همان صورتی که برای اقلیم گفته شد، کلاس دیگری برای اراضی بدست می‌آید. هر کدام از دو کلاس حاصله که پایین‌تر باشند بعنوان کلاس نهایی اراضی منظور می‌شوند.

بحث و نتیجه گیری

خاکهای منطقه با توجه به شکل اراضی، افقهای مشخصه سطحی و زیری، رنگ، بافت و ساختمان، میزان تمرکز و تجمع مواد( از قبیل آهک، املاح و رس )، وضعیت زهکشی، رژیم حرارتی و رطوبتی خاک و همچنین روشهای تجزیه آزمایشگاهی طبقه بندی و نقشه خاک منطقه ترسیم گردید. مطالعات  خاکشناسی حاکی از وجود خاکهای رده های اریدی سولها (Aridisols)، انتی سلولها (Entisols) و اینسپتی سولها (Inceptisols) در منطقه آق قلا است که جمعا به 6 زیر گروه و  13 فامیل خاک مختلف تقسیم می شوند. همچنین تعداد 17 واحد لندفرم در منطقه مطالعه شده تفکیک گردید(شکل 2). افقهای مشخصه نیمرخ های خاک در این منطقه شامل اکریک، کلسیک و کمبیک می باشد.

خاکهای منطقة آق‌قلا غالبا شور هستند. در نتیجه محصولات کشت شده در منطقه اغلب تا حدی مقاوم به شوری می‌باشد. این محصولات عمدتا شامل گندم دیم، جو دیم، پنیه آبی و صیفی جات می‌باشد. در این تحقیق به علت وسعت زمنیهای زیر کشت و همچنین اهمیت محصولات گندم، جو و پنبه، تناسب زمینهای منطقه برای این گیاهان مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی خصوصیات اراضی بر مبنای حداکثر محدودیت ایجاد شده توسط خصوصیاتی که به نحوی بر تولید محصولات تاثیر دارند مورد ارزیابی قرار گرفتند. این خصوصیات شامل خصوصیات اقلیمی و عوامل مربوط به خصوصیات و نوع خاکها  از قبیل توپوگرافی، وضعیت رطوبتی ، خصوصیات فیزیکی، حاصلخیزی، شوری و قلیائیت خاک می باشد. محاسبات نشان داد که طول دوره رشد در منطقه 176 روز بوده که از 16 آبان شروع و تا 12 اردیبهشت ادامه دارد. طول دوره بارندگی نیز 146 روز می باشد(جدول1). مراخل رشد گندم، جو و پنیه در جداول 2، 3 و4 آورده شده است.

        جدول 1- طول دوره های رشد و بارندگی در منطقه آق قلا

    جدول 2- مراحل رشد گندم در منطقه آق قلا.

   جدول 3- مراحل رشد جو در منطقه آق قلا.

  جدول 4- مراحل رشد پنبه در منطقه آق قلا.

با توجه به مقایسه این جداول با جداول نیازهای آب و هوایی این محصولات، مشخص شد که مهمترین محدودیت اقلیمی برای گندم دیم کمبود بارندگی دوره رشد و همچنین کمی بارندگی مرحله رسیدن می باشد. این محدودیت ها باعث شد کلاس نهایی اقلیم برای گندم دیم S3 شود. محدودیت اقلیمی تاثیر گذار برای جو دیم کمبود بارندگی دوره رشد بوده که این کمبود بارندگی نیز باعث شد کلاس نهایی اقلیم برای جو دیم  S2 شود. از آنجایی که برای پنبه آبی مشخصات اقلیمی مربوط به بارندگی باعث ایجاد محدودیت نمی شود، سایر مشخصات اقلیمی از جمله درجه حرارت و رطوبت نسبی هوا برای این محصول بررسی شد. کلاس نهایی اقلیم برای پنبه آبی با توجه به میزان درجه حرارت مرحله گلدهی و همجنین رطوبت نسبی در مرحله بلوغ S2  می باشد. محدودیت پستی و بلندی (t)منحصرا در تپه ماهورهای پراکنده موجود در دشت مشاهده می شود که درصد کمی از مساحت منطقه را شامل می شود. به طور کلی به دلیل مسطح بودن دشت این محدودیت مشکل عمده ای را در منطقه ایجاد نمی کند. همانطوریکه در شکلهای 3، 4 و 5 و جدول  5 نشان داده شده است ، میزان آهک خاک و همچنین بالا بودن اسیدیته خاک در بعضی از واحدها باعث کم شدن قابلیت آنها برای کشت پنبه آبی شده است در حالیکه این محدودیتها برای گندم و جو دبم مشکلی ایجاد نمی کند. محدود کننده ترین عامل در منطقه، شوری و قلیائیت خاک می باشد. درصد زیادی از واحدهای اراضی دارای این محدودیت می باشد بطوریکه عملا امکان کشت محصولات در آنها وجود ندارد. واحدهای خاک نزدیک  رودخانه به دلیل بافت سبک تر و دسترسی به آب بیشتر و در نتیجه امکان آبشویی بیشتر املاح دارای شوری کمتری بوده و امکان کشت در آنها بیشتر می باشد.

نتیجه گیری کلی

شوری و سدیمی بودن خاک به دلایلی مثل کاهش پتانسیل اسمزی و همچنین به هم خوردن تعادل بین عناصر مورد نیاز گیاه باعث کاهش رشد گیاهان می شود. در منطقه مطالعه شده اثرات توام عوامل آب و هوایی و محدودیت های خاکی امکان تولید اقتصادی گندم و جو دیم و پنبه آبی را محدود می کند. از میان عوامل خاکی کنترل کننده رشد گیاه، شوری و قلیائیت خاک بیشترین محدودیت را در منطقه آق قلا ایجاد می کنند. توسعه کشت این محصولات در اراضی حاشیه رودخانه و اراضی دارای محدودیت کشت، گرچه غیر ممکن به نظر نمی رسد ولی در شرایط فعلی نمی تواند پاسخگوی تلاشهای بعمل آمده  و مخارج نهاده های کشاورزی باشد. بویژه اینکه حجم فعالیت های مدیریتی ومقدار نهاده های مورد نیاز در اراضی شور و قلیائی به مراتب بیش از اراضی فاقد این محدودیت ها است. لذا تولید پایدار در این اراضی مستلزم سرمایه گذاری باالفعل برای تقویت بنیه حاصلخیزی باالقوه اراضی در درازمدت می باشد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که تهیه نقشه خاک به  روش ژئوپدولوژیک که به عنوان نقشه پایه در مطالعات طبقه بندی تناسب اراضی به کار میرود به دلیل توان آن در تفکیک تغییرات و در نتیجه افزایش درجه خلوص واحدهای نقشه، منجر به افزایش میزان همگنی واحدهای نقشه های طبقه بندی تناسب اراضی شده و زمینه بهتری برای مدیریت محصولات کشاورزی متناسب با نیازهای رویشی آنها فراهم می آورد. بنابراین استفاده از روش اخیر در ارزیابی تناسب اراضی توصیه میشود.

جدول 5-  طبقه بندی خاک، کلاسها و زیر کلاسهای تناسب اراضی و لندفرمهای تشخیص داده شده در منطقه مورد مطالعه

1-        Depression  2- Slope facet complex         3-Summit                4-Backslope-footslope complex

5- Point bar-complex                               6- Tread-riser complex          7-Oxbow lake

محدودیت خیلی شدید = ,   N1, N2 محدودیت شدید =  ,   S3 محدودیت متوسط =   ,   S2بدون محدودیت و محدودیت کم =S1

محدودیت خصوصیات حاصلخیزی خاک =  , fمحدودیت خصوصیات فیزیکی خاک = ,  s محدودیت شوری و قلیائیت خاک =,    n محدودیت شرایط آب و هوایی  =c

محدودیت پستی و بلندی خاک=t

شکل 2- نقشه خاکشناسی منطقه آق قلا (توصیف داده های نقشه در جدول شماره 1 آمده است).

شکل 3- نقشه تناسب اراضی برای محصول گندم دیم

شکل 4- نقشه تناسب اراضی برای محصول جو دیم

شکل 5- نقشه تناسب اراضی برای محصول پنبه آبی

منابع

1- ایوبی، ش. 1375. ارزیابی تناسب کیفی و کمی اراضی برای محصولات زراعی مهم منطقه براآن شمالی(اصفهان). پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان. 188 صفحه.

2- ایوبی، ش و ا. جلالیان. 1385. ارزیابی اراضی ( کاربری های کشاورزی و منابع طبیعی ). انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. 396 صفحه.

3- بنی نعمه، ج.، ع. مومنی.، ر.  هنمن و ع.  فرشاد. 1384. کاربرد روش ژئوپدولوژیک و سنجش از دور در ارزیابی قابلیت اراضی برای تولید علوفه در حوضه آبخیز ارومیه. مجموعه مقالات نهمین کنگره علوم خاک ایران، تهران. صفحات 350-348.

4- ضیائیان، ع و ع. ابطحی. 1375. ارزیابی تناسب اراضی دشت دارنجان در استان فارس. خلاصه مقالات پنجمین کنگرة علوم خاک ایران، دانشکده کشاورزی کرج. 118 صفحه.

5- قلی زاده، ع و ع. مومنی.1380. بررسی کارایی روش ژئوپدولوژیک و روش معمول در ایران در افزایش خلوص واحدهای نقشه خاک و کاهش هزینه های مطالعات خاکشناسی. مجله علوم خاک و آب، جلد3،  شماره 15. صفحات 30-13.

6- کلاته، م.، ع.  نوری نیا و م. دهقان. 1377. زراعت گندم. مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان. 51 صفحه.

7- محمدی، ا. 1382. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای محصولات عمده زراعی در منطقه جنوب غرب گنبد کاووس. پایان نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، 98 صفخه.  

8- Chainen, V.R. N., and Shitombanuma,V. 1998. Land evaluation proposed Musamba stare farm in Samfya district, Zambia. Soil survey and land evaluation. 8: 179-182.

9- FAO. 1976. A framework for land evaluation. FAO soil bulletin. 32: Rome.71 p.

10- FAO. 1979. Yield response to water. irrigation and drainage. Paper: 33. Rome. 193 p.

11- Jackson, M.L. 1975. Soil chemical analysis- advanced course. University of Wisconsin, college of agric, Department of soils, Madison, WL, USDA.

12- Ogankunle, A.O. 1993. Soil in land suitability evaluation. An example with oil palm in Nijeria. Soil Use and Management. 9: 35-40.

13- Osie, B.A. 1993. Evaluation of same soil in south western Nijeria for arable crop production. Soil Science and Plant Analysis. 24: 757-773.

 14- Richards,L.A.(ed). 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils.us. Salinity laboratory staff.USDA. Handbook, No. 60, Washington, D.C.USA.

15- Shepande, C. 2002. Soil and land use with particular attention to land evaluation for selected land use types in the lake Neivasha Basin, Kenya. International Institute for aerospace survey and earth sciences(ITC), Enschede, the Netherlands. 106 p.

16- Sys, C., Vanrast, E., and Debaveye,J.1991. Land evaluation. Part1.International training center for post graduate soil scientists, Ghent university, Ghent. 273 P.

17- Sys, C., Vanrast, E., Debaveye,J., and Beernaert,F.1993. Land evaluation. Part3. Crop requirements. General administration for development cooperation, Agric. Publ. No7, Brussels, Belgium. 199 P.

18- Walia, C. S., and Chamuah, G. S. 1990.Characteristic, classification and suitability for land use planning of foothill soils. Journal of the Indian Society of Soil Science. 38: 286-292.

Land suitability classification for sustainable use in Aq qaleh area

S. Shakeri¹ and A. Moameni²

1- Member of scientific board, Payame Noor University (PNU).

2- Associate professor of soil science, Soil and Water Research Institute of Iran.

This research was conducted to investigate land suitability classification for better use of agricultural lands and sustained crop production crops in Aq qaleh area, using geographic information system. Soil units were delineated bases on aerial photo interpretation, using topographic maps as auxiliary materials. Land suitability classification was done based on information extracted from soil map, using guidelines given in FAO (9). The rating given in sys et al (16,17) was used to match soil properties and crop requirements. The results obtained showed that climate and soil related factors constraint economic and sustainable production in this area. So that the majority of the of the studied area fall in land suitability class N2 for the selected crops. Even if soil salinity and sodicity, the two major soil limitation factors in the Aq qaleh area are removed, then the studied area is only marginally suitable for production of the rainfed wheat while rainfed barley and irrigated cotton can be grown expending moderate economic return.

Key words: Land suitability classification, Sustainable production, Aq qaleh, Salinity and sodicity, Geopedologic approach.